Het optreden van een huisarts in Tuitjenhorn, die het leven van een patiënt in de laatste levensfase zonder diens verzoek beëindigde door het toedienen van Dormicum® en morfine, leidde tot veel ophef. Vanuit de verpleegkundige beroepsgroep bleef het opvallend stil. Maar als goede bedoelingen en empathie niet worden gedragen door kennis en vaardigheid, dan gebeuren er ongelukken.
Niet lang geleden verleende ik zorg aan een ongeneeslijk zieke, nog zelfstandig wonende vrouw van 78 jaar. Door de uitgezaaide darmkanker had zij veel pijn die werd behandeld met fentanyl (Durogesic®) en oxycodone (Oxynorm®). Ook had zij last van bijwerkingen van de medicatie. Zij dronk en plaste nog goed. Tijdens slapeloze nachten sprak zij graag over haar veelbewogen leven en haar verlangen naar het einde. ‘Ik ben niet levensmoe, maar moe van het leven zoals het nu is’, vertrouwde ze me toe. Zelf had ze bepaald geen euthanasie te willen. Haar huisarts beloofde haar aan het eind van het leven niet in de steek te laten: ‘Als het te moeilijk wordt, dan kan ik u laten slapen.’ Zij vond dat een geruststellende gedachte, vooral toen het haar echt te moeilijk werd. Ondanks herhaaldelijk vragen vond de huisarts het echter steeds nog veel te vroeg.
Na enkele vrije dagen trof ik mevrouw op een ochtend slapend aan. Al drie dagen werd met een pompje Dormicum®, morfine en haloperidol subcutaan toegediend. Ze lag er onrustig bij en was zelfs, tot schrik van de wakende familie, een paar keer angstig wakker geworden. Wat had de huisarts ertoe bewogen dat het nu wel het moment voor palliatieve sedatie was?
De palliatieve consultatieteams van het IKNL worden regelmatig door artsen en soms door verpleegkundigen en verzorgenden benaderd met vragen over palliatieve sedatie. Uit eigen ervaring als consulent blijkt dat palliatieve sedatie soms te vroeg wordt ingezet, net zoals in bovenstaande casus. Zo’n vroege start kan leiden tot een moeizame, zelfs dramatische sedatie, waarbij de patiënt niet voldoende kan worden gesedeerd en onbedoeld ‘wakker’ wordt. Onrust en verwardheid kunnen daarbij optreden, en – als het te lang duurt – begeeft de draagkracht van de familie het. Als een sedatie eenmaal is ingezet is er vaak geen weg terug en moeten alle zeilen worden bijgezet om de patiënt op een waardige manier te laten sterven.
Dat stervensbegeleiding een complex proces is, wordt niet altijd goed verwoord in de media. Zo kopte de Volkskrant onlangs: ‘Artsen en verpleegkundigen schieten tekort bij stervensbegeleiding’, en beriep zich op uitspraken van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Het IKNL liet in een reactie weten te balen van de ongenuanceerde toonzetting van het artikel. In 2014 komt het centrum met een rapport over de praktijk van de palliatieve sedatie in Nederland dat ik met belangstelling zal lezen en waarover ik zal bloggen.
Hoe dan ook, uiteindelijk willen alle artsen en zorgverleners een zorgvuldig levenseinde voor hun patiënten. De zorg daar omheen stelt ons soms voor moeilijke beslissingen. Als goede bedoelingen en empathie niet worden gedragen door kennis en vaardigheid, dan gebeuren er ongelukken. De mevrouw uit de casus kreeg door vroegtijdig starten met palliatieve sedatie een onnodig zwaar sterfbed. De huisarts in Tuitjenhorn heeft het met zijn leven moeten bekopen.
Tijdens de Nursing Experience op 3 en 4 december belicht Rob Bruntink in een workshop alle ins en outs van palliatieve sedatie. Een aanrader!
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account