Het is de vraag of de combinatie dexamethason en Haldol® een beter effect tegen misselijkheid geeft dan dexamethason in zijn eentje.
Casus
Op de gecombineerde afdeling KNO-Oogheelkunde en Dermatologie vinden in dagbehandeling kleine chirurgische ingrepen plaats. KNO-patiënten zijn na afloop van de operatie regelmatig misselijk. Ze krijgen dan intraveneus Zofran® (ondansetron) of een zetpil (Primperan®, metoclopramide). Dit heeft meestal maar een paar uur effect. Nu hoorde een collega dat dexamethason in combinatie met Haldol® (haloperidol), gegeven direct na OK, langer effectief is tegen misselijkheid. Deze combinatie zou beter werken dan alleen Haldol®. Heeft de combinatie dexamethason en Haldol® inderdaad een beter effect tegen misselijkheid?
1 Formuleer je vraag
(P=patiënt of probleem, I=interventie, C=vergelijking en O=uitkomst)
P = misselijke en brakende patiënten opgenomen voor een dagbehandeling op een KNO-afdeling
I = dexamethason en Haldol®
C = dexamethason
O = vermindering misselijkheid en braken op korte (< 24 uur) en langere termijn (> 24 uur)
2a Zoekstrategie
Gezocht in: CBO, Cochrane, National Guideline Clearinghouse, Tripdatabase en Pubmed.2 Zoektermen: dexamethasone, haldol, dexamethasone AND haldol.
2b Resultaten
We vonden vijf geschikte artikelen: vier systematische literatuuronderzoeken (SR’s) en één gerandomiseerde klinische studie (RCT). De SR’s3-6 zijn wel relevant, maar passen niet zo goed bij de vraagstelling als de RCT van Chaparro et al.7
3a Beoordeling methode
De geblindeerde RCT7 is goed uitgevoerd. Deze voldoet aan bijna alle criteria van de Cochrane checklist (www.cochrane.nl) voor gerandomiseerde onderzoeken, alleen de blindering van de effectbeoordelaars was onduidelijk.
3b Beoordeling resultaten
Chaparro et al. onderzochten met behulp van een RCT het effect van dexamethason met placebo versus dexamethason versus Haldol®. Het onderzoek is uitgevoerd bij 160 vrouwen tussen de 18-50 jaar die een kleine ingreep ondergingen tijdens een dagopname.
– Effect < 24 uur. De onderzoekers vonden geen verschil in misselijkheid en braken na 30 minuten en 2 uur postoperatief. Ook vonden zij geen verschil in het voorkomen van misselijkheid 6 uur postoperatief (relative risk (RR) 0.82, 95% confidence interval (CI) 0.56-1.25) en 24 uur postoperatief (RR 0.79, 95% CI 0.56-1.1). Het risico op braken in de groep dexamethason-Haldol® was 6 uur postoperatief lager (RR 0.57, 95% CI 0.39-1.05), maar nog niet statistisch relevant.
– Effect > 24 uur. Op 24 uur postoperatief toonden de onderzoekers wél een significant verschil aan voor braken (RR 0.54, 95% CI 0.31-0.86).
Dit houdt in dat het risico op braken 24 uur postoperatief door de combinatie dexamethason en Haldol® met een factor 0,54 afneemt. Het risicoverschil op braken 24 uur postoperatief is 41,25% – 21,25% = 20%. Het number needed to treat (NNT) = 1/(0,4125-0,2125) = 1/0,2 = 5. Dit houdt in dat vijf patiënten met de combinatie dexamethason/Haldol® behandeld moeten worden, om bij 1 extra patiënt 24 uur postoperatief braken te voorkomen.
4 Conclusie en toepassing
Uit de RCT blijkt dat het geven van dexamethason in combinatie met Haldol® effectief is in het voorkomen van braken 6 en 24 uur postoperatief. Op basis daarvan zou dexamethason (8 mg) en Haldol® (1,5 mg) in combinatie gegeven kunnen worden bij KNO-patiënten opgenomen voor een dagopname. De halfwaardetijd van Haldol® is 12-38 uur. Dit betekent dat het middel postoperatief nog effectief is op het moment dat patiënten na een dagopname met ontslag gaan.
5 Evaluatie
De patiëntenpopulatie in de RCT7 is vergelijkbaar met die op de gecombineerde afdeling in het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. De conclusie uit de RCT is daarom goed toepasbaar op de afdeling met patiënten in dagbehandeling. De beschreven medicatie is ook beschikbaar in het ziekenhuis. Indien het nieuwe beleid leidt tot vermindering van misselijkheid en braken, zal het huidige protocol op de afdeling worden aangepast. Ideeën en voorkeuren van patiënten in het AMC zijn nog niet onderzocht.
Ja, de combinatie dexamethason en Haldol® is effectiever dan dexamethason alleen
tekst: Tim van der Maarel en Jonne van Overbeeke-Bakker1
Noten
1. Tim van der Maarel is hbov-verpleegkundige op de verpleegafdeling KNO-Oogheelkunde en Dermatologie, Jonne van Overbeeke-Bakker is stafadviseur kwaliteit van zorg voor de divisie Neurozintuigspecialismen. Beiden zijn werkzaam in het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. Meer informatie: m.j.vanoverbeeke@amc.uva.nl.
2. www.cbo.nl, www.thecochranelibery.com, www.guideline.gov, www.tripdatabase.com, www.pubmed.com.
3. Carlisle J, Stevenson CA, Drugs for preventing postoperative nausea and vomiting. Cochrane Database Systematic Review. 2006 Jul 19;(3):CD004125.
4. Henzi I, Walder B, Tramer MR, Dexamethasone for the prevention of postoperative nausea and vomiting: a quantitative systematic review. Anesthesia and Analgesia. 2000 Jan;90(1):186-94.
5. Warren A, King L, A review of the efficacy of dexamethasone in the prevention of postoperative nausea and vomiting. Journal of Clinical Nursing. 2008 Jan;17(1):58-68. Epub 2007 Oct 11.
6. Hirayama T, Ishii F, Yago K, Ogata H, Evaluation of the effective drugs for the prevention of nausea and vomiting induced by morphine used for postoperative pain: a quantitative systematic review. Yakugaku Zasshi –Journal of the Pharmaceutical Society of Japan. 2001 Feb;121(2):179-85.
7. Chaparro LE, Gallo T, Gonzalez NJ, Rivera MF, Peng PW: Effectiveness of combined haloperidol and dexamethasone versus dexamethasone only for postoperative nausea and vomiting in high-risk day surgery patients: a randomized blinded trial. European Journal of Anaesthesiology. 2010 Feb;27(2):192-5.
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account