‘Onze proef met familieparticipatie is pertinent geen bezuinigingsmaatregel en we blijven zelf de verantwoordelijkheid dragen voor onze cliënten.’ Dat zegt zorgorganisatie Vierstroom in reactie op alle losgebarsten kritiek. De instelling kondigde begin deze week aan familie van bewoners te verplichten tot meehelpen.
Het plan, dat in het voorjaar van 2013 van start gaat in twee verpleeghuizen van vierstroom, maakte veel los toen het naar buiten kwam. Vakbonden lieten weten het geen goed idee te vinden en veel verpleegkundigen op Nursing.nl spraken er schande van. Vooral het toezicht houden op een huiskamer door familieleden vonden verpleegkundigen onverantwoord. Diana Verkes van zorgorganisatie Vierstroom benadrukt echter dat de familie geen toezichthouder wordt. ‘Bij de familieparticipatie denken we vooral aan koffie drinken met bewoners of samen spelletjes doen in de woonkamer. Toezicht houden is geen functie voor familie, maar het kan fijn zijn als zij toch in de huiskamer zijn en de verzorgende moet even met een cliënt naar het toilet’, licht ze toe. ‘Het toezicht is dus sporadisch en kort. De verantwoordelijkheid blijft bij onze zorgprofessionals liggen en is niet voorbehouden aan familie.’
Verplichting
Ook het woord verplichten wekte de woede van verpleegkundigen en vakbondsleden. Verkes begrijpt die reactie, maar nuanceert: ‘Vaak is de familie van onze nieuwe cliënten gewend aan heel wat meer uren hulp en ondersteuning in de thuissituatie. Vier uur per maand is volgens ons dan ook reeël. We denken erover om die afspraak in onze huisregels op te nemen, zoals dat ook bij een peuterspeelzaal gebeurt of op de tennisclub waar je bardiensten moet draaien’, zegt Verkes. Vierstroom wil in het najaar starten met de pilot door bij intakegesprekken van nieuwe bewoners afspraken te maken met familie over de hulp. ‘In zo’n gesprek vragen we naar wat er mogelijk is bij de familie. Wie kan wat doen? Wonen er mensen in de buurt? Wat wil de familie zelf graag bijdragen? Aan de hand van voorbeelden willen we de familie enthousiasmeren om betrokken te zijn.’
Afkopen
Wat er gebeurt als familie echt niet kan of wil, is nog niet helemaal duidelijk. Verkes: ‘We denken eraan om familie dan te vragen om een financiële bijdrage te doen aan Stichting Vierstroom, waarmee we dan bijvoorbeeld uitstapjes kunnen bekostigen of andere zaken die het welzijn vergroten.’ Veel lezers van Nursing.nl spreken van “afkopen” en vinden het een vreemde constructie, omdat Vierstroom er financieel goed voor staat. ‘Het heeft niets met bezuinigen te maken. We stoppen bijvoorbeeld ook veel geld in het verhogen van het deskundigeheidsniveau van onze medewerkers en nieuwbouwpanden met eenpersoonskamers. Ook dat is in het belang van het welzijn van onze bewoners: dat is waar het ook bij de familieparticipatie om draait.’
Juridische problemen
Gezondheidswetenschapper en ethicus Loes van Donkelaar vindt het bewonderenswaardig dat Vierstroom haar nek durft uit te steken, maar denkt dat dit niet de manier is om zorg betaalbaar te houden. ‘Los van de voorspelbare juridische problemen (het recht op zorg), en het ontstaan van ongelijkheid in het geval van ouderen zonder familie, wordt met het afspreken van een vast aantal zorguren voorbijgegaan aan de uniekheid van elke familierelatie, de motivatie van mantelzorgers, en de onvervangbaarheid van zorg gegeven door familie. Daar komt bij dat met het bieden van de mogelijkheid tot “afkopen” van de zorgplicht de Vierstroom geen recht doet aan het verschil tussen mantelzorg en professionele zorg.’
Cultuuromslag
Volgens Van Donkelaar is het belangrijk dat verschil duidelijk te houden. ‘Mantelzorg is gebaseerd op wederkerigheid en is vaak van grote emotionele waarde voor cliënt én mantelzorger. De speciale relatie tussen cliënt en mantelzorger geeft een dimensie aan de zorgverlening die ontbreekt bij professionele zorgverlening. We moeten in Nederland toewerken naar een cultuuromslag waarin mantelzorg in het verpleeghuis niet wordt gezien als verplichting of een bijzondere inspanning, maar als een mooi middel voor familie en zorginstelling om samen de zorg betaalbaar en vooral goed te houden.’
Door: Brenda Kluijver, redactie Nursing
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account