Zuster Maria verkeerde in de terminale fase van een lang kankerproces. Zorg geven aan een religieuze cliënt in een nonnenklooster was aanvankelijk onwennig, voor haar en voor mij.
Na enkele maanden was er vertrouwen en ruimte voor gesprek. Zuster Maria voelde zich verlaten door Hem die zij haar hele leven had gediend. Het kloosterleven was zwaar geweest, met vele jaren in een verlaten oord in Afrika. Nadat zij door haar ziekte met tegenzin terug moest naar het ‘moederhuis’ voelde zich door haar medezusters niet begrepen. Zij was alle houvast kwijt en zocht naar herstel van geestelijk evenwicht.
Toen het spreken te vermoeiend werd kon zij nog zichtbaar, maar zwijgzaam genieten van vertraagde lichamelijke zorg. Toch herkende ik haar lijden door verlatenheid en verloren geloof. Hand- en later ook voetmassage werd een ritueel dat zij onverwacht waardeerde. Zachte aanraking door mannenhanden was immers niet vanzelfsprekend voor Zuster Maria! De eerste keer moesten we er allebei om lachen. Op advies van een expert in aromazorg gebruikte ik voor de massage een basisolie met een combinatie van de essentiële oliën geranium, roos, lavendel, mandarijn en olibanum (wierook). Uit onze gesprekken wist ik dat Zuster Maria van bloemengeur en lavendel kon genieten en de geur van wierook was haar vertrouwd. Enkele dagen voor haar overlijden wilde zij de massage niet meer ondergaan en leek zij zich in zichzelf terug te trekken. De gekozen combinatie van oliën op een tissue naast haar toverde een glimlach en ontspanning op haar gezicht. Die gelaatsuitdrukking hield ze vast na haar overlijden. Hervonden zielenrust?
In het V&VN magazine van juni 2013 stelt Nancy Strybol van V&VN Complementaire zorg dat het tijd is voor complementaire zorg omdat de nadruk in de zorg verschuift naar het bevorderen van gezondheid en zorgvragers meer eigen verantwoordelijkheid krijgen. Deze argumenten ontgaan mij, maar haar pleidooi voor het integreren van complementaire zorg in de dagelijkse verpleegkundige zorgpraktijk ondersteun ik van harte.
Onder complementaire zorg kan worden verstaan die interventies in het zorgproces die uitgaan van het zelfhelend vermogen van de zorgvrager en dit vermogen ondersteunen. Deze benadering sluit naadloos aan bij de essentie van palliatieve zorg, de integrale zorg voor mensen met een levensbedreigende aandoening.
Binnen de palliatieve zorg zijn vier complementaire zorginterventies opgenomen in de richtlijnen palliatieve zorg van het IKNL (2006 en 2010): massage, etherische olie (aromazorg), muziek en ontspanningsoefeningen. In het tijdschrift Pallium (jaargang 14-5; november 2012) wordt er al op gewezen dat de bewijskracht voor de effectiviteit van complementaire interventies flink is toegenomen. Dit wordt bevestigd door het onlangs verschenen handboek voor de professional: Complementaire zorg in de palliatieve zorgverlening, Integrative Care in Palliatieve Care (2013). De vooroordelen over de ‘softe en alternatieve benadering’ die complementaire zorg nog altijd omgeven, worden door aromatherapeute en auteur Madeleine Knapp Hayes voor eens en altijd onderuit gehaald.
Kinderarts en intensivist Von Rosenstiel, voorzitter van het nationaal informatie en kenniscentrum integrative medicine NIKIM is van mening dat aromazorg vele mogelijkheden biedt als ondersteuning voor het welbevinden van de patiënt, met name in de palliatieve en terminale zorg. ‘Madeleine [Knapp Hayes] focust op een verantwoorde toepassing van aromazorg, geschoeid op wetenschappelijke leest.’
Het is inderdaad tijd voor complementaire zorg. Op voorspraak van Zuster Maria.
Wil je reageren? Registreren kan heel eenvoudig én gratis.
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account