Bij patiënten met chronische veneuze insufficiëntie al dan niet met een ulcus cruris venosum treedt vaak eczeem op. Eczeem is erg lastig voor de patiënt en gaat gepaard met jeuk waarvan de patiënt snel af wil. Helaas wordt er nogal snel naar een corticosteroïd van een hoge klasse (bv Dermovate®) gegrepen en dat is niet altijd noodzakelijk.
Om het eczeem te behandelen is deze vorm van behandeling niet altijd noodzakelijk, helemaal niet als het gaat om het eczeem dat veel voorkomt bij chronische veneuze insufficiëntie, namelijk het hypostatisch eczeem. Sterker nog, door de bijwerkingen wordt de huid bij langdurig gebruik nog dunner, waardoor er snel weer nieuwe defecten kunnen ontstaan.
Hypostatisch eczeem
Hypostatisch eczeem (synoniem: varikeus eczeem) zit uitsluitend aan de (onder)benen. Door een vooralsnog onbekend mechanisme spelen factoren, die ervoor zorgen dat het bloed onvoldoende uit de onderbenen wordt gestuwd en in de venen van de benen diverse afbraakproducten, ontstekingseiwitten en afweercellen achter laten, een belangrijke rol in het ontstaan van het eczeem. Het wordt verergerd en in stand gehouden door het vele wrijven en krabben. Een langbestaand hypostatisch eczeem is ook een risicofactor voor het verkrijgen van een contactallergisch eczeem op de toegepaste zalven (corticosteroïden) of op de gebruikte compressie en/of Therapeutische Elastische Kousen. Hierdoor ontstaat dus een gemengd eczeembeeld; enerzijds een hypostatisch eczeem, anderzijds een contactallergisch eczeem.
Verschijnselen
Aan onderbenen onscherp begrensde rode schilferige plekken en krabeffecten zijn verschijnselen die hiermee samengaan. Het eczeem geeft veel jeuk. Vaak zijn er naast het eczeem ook andere kenmerken zichtbaar van chronische veneuze insufficiëntie zoals pittingoedeem, varices, verkleuringen of verharding van de huid. Het eczeem neigt uit te breiden, ook naar het andere been, ook al was hier geen sprake van een chronische veneuze insufficiëntie. Verdere uitbreiding naar de bovenbenen en zelfs naar de armen en de romp kan ook optreden als gevolg van een secundair contactallergisch eczeem. Dit laatste verschijnsel wordt ook wel een ‘strooireactie’ genoemd.
Diagnose
Meestal wordt de diagnose gesteld op grond van de klinische verschijnselen. Soms is het toch moeilijk om het te onderscheiden van atopisch eczeem, nummulair eczeem, uitdrogingseczeem en psoriasis. Het beeld kan soms ook lijken op erysipelas. Bij verdenking op een contactallergie kunnen er ‘plakproeven‘ gedaan worden.
Behandeling
De oorzaak dient te worden behandeld, in dit geval de chronische veneuze insufficiëntie. Wanneer er veel oedeem aanwezig is wordt het aangedane been eerst behandeld met compressietherapie en zodra mogelijk worden er Therapeutische Elastische Kousen aangemeten die levenslang gedragen dienen te worden. Over het algemeen is compressie en de huid verzorgen met een ph-neutrale crème voldoende om dit eczeem te behandelen. Bij zeer ernstige klachten kun je kortdurend een lage klasse corticosteroïd (bv HCA 1%) gebruiken, maar dat is niet de standaardbehandeling.
Samenvattend
Stel de juiste diagnose, en grijp niet meteen naar corticosteroïden met een hoge klasse. Geef goede compressie en verzorg de huid regelmatig met een ph-neutrale crème. En als je al een corticosteroïd gebruikt om de ernstige klachten te pareren, gebruik deze dan kort.
Henri Post is verpleegkundig specialist en manager in het Evean Wond Expertisecentrum in Koog aan de Zaan
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account