Po-spoelen was recent nog in het nieuws als een van de handelingen op de ‘beter-laten-lijst’ met verpleegkundige handelingen. Maar ook in 1848 was er al discussie over, weet Nannie Wiegman van het Florence Nightingale Instituut.
In juli publiceerde Radboud IQ Healthcare een lijst met 66 handelingen die je als verpleegkundige beter kunt laten, omdat ze overbodig zijn of zelfs de patiënt schaden. Eén van deze handelingen is buitengewoon intrigerend: het handmatig spoelen van po’s in een toilet of po-spoeler wordt sterk afgeraden.
Door urine aangevreten
Je hebt po’s en po’s. Om zicht te krijgen op het fenomeen ‘po’ is het belangrijk onderscheid te maken tussen het gebruik van de po thuis of in het ziekenhuis. In het ‘Handboek voor pleegzusters en ziekenoppassers’ van G. H. Meijer uit 1848, is te lezen hoe zieken thuis gebruik maakten van de po. In het hoofdstuk ‘Over de hulp bij stoelgang en over de waterpotten’ staat tot in detail beschreven waar je als pleegzuster of ziekenoppasser allemaal aan moest denken.
Lastig punt was de stank. De arts moest immers de urine of ontlasting kunnen bestuderen, vaak een paar dagen later. In een tijd waarin bedorven lucht volgens de Miasma-theorie de veroorzaker van ziekten was, was een po met riekende inhoud problematisch. Volgens het handboek moest een po goed afsluitbaar zijn en bewaard worden in een koude kamer tot de arts de inhoud bestudeerd had.
Daarna was een grondige schoonmaak vereist. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. De populaire tinnen po’s werden door de urine aangevreten en veroorzaakten een dikke bruine korst na langdurig gebruik. Sterke voorkeur had daarom een porseleinen pot, die zich beter liet reinigen, maar wel een stuk duurder was.
Over po’s en ondersteken
Ook in het ziekenhuis was het bestrijden van geur en de reiniging van de po een issue. De po, vaak ondersteek genoemd, was inmiddels van geëmailleerd metaal, wat het schoonmaken bevorderde. Elk leerboek voor verpleegsters behandelt het onderhoud van de po. In ‘Lessen aan leerling-verpleegsters’ uit 1920 adviseert Frederike Meyboom hoe de po met 2 zusters gegeven wordt en wel zo, dat de patiënt niet bang hoeft te zijn het bed te bevuilen. Ook was het streng verboden om de po zonder deksel te vervoeren met als doel de lucht in de ziekenkamer zuiver te houden.
Zuster Melk noemt in haar leerboek ‘Praktijk der Ziekenverpleging’ uit 1947 voor het eerst een verrijdbaar ‘stekenrek’. Eenmaal aangekomen in de spoelkeuken moet de verpleegster de urine controleren op kleur en geur. Ziet ze geen problemen, dan mag de inhoud weggegooid en begint de schoonmaak: het omspoelen van de po, het afdrogen van de randen en het wegzetten op een plank, liefst boven de radiator zodat de po goed kan drogen.
De bedpanspoeler
Niet alleen in de lesboeken voor verpleegsters, ook in de medische tijdschriften komen de problemen van de schoonmaak van de po regelmatig ter sprake. Zo wordt in het tijdschrift ‘Het Ziekenhuiswezen’ in 1948 de strijd aangebonden met de ondersteek en geadviseerd om postoelen te gebruiken, zodat verpleegsters geen ondersteken meer schoon hoeven te maken.
Ziekenhuizen buigen zich massaal over een efficiënte en goedkope manier om de po’s te reinigen. In de advertenties voor ‘bedpanspoelers’, waar meerdere po’s tegelijk gereinigd en verhit kunnen worden, lijkt zo’n apparaat in een aparte spoelkeuken dé oplossing. Toch signaleert dr. De Lange in 1977 dat dit soort apparaten de infecties in ziekenhuizen bij onjuist gebruik juist bevorderen. In veel ziekenhuizen blijft de po namelijk veel te kort in de bedpanspoeler en ontbreekt een tijdschakelaar. Ook blijkt de spoeltemperatuur van het water te laag.
Is een ode aan de po terecht?
Veertig jaar na de constatering van dr. De Lange zijn we nog niet veel opgeschoten. Het handmatig reinigen van de po blijkt anno 2017 nog steeds een probleem en staat daarom op de beter-laten-lijst. Een definitieve oplossing lijkt nog wel even op zich te laten wachten. De tijd zal leren of de nieuwe richtlijn over het reinigen van de po die oplossing biedt.
Kamerpotten zijn de afgelopen eeuwen met de meest prachtige designs ontworpen. Ook zo geïnteresseerd in dit fenomeen? Kijk dan op www.fni.nl/pispotten
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account