Driekwart van de verpleegkundigen lijdt fysiek of privé onder de werkdruk, blijkt uit onderzoek van V&VN. Prof. Dr. Erik Franck geeft onder andere verpleegkundigen les over hoe ze zich weerbaar kunnen maken tegen een burn-out. Nursing belde met hem.
Vindt u deze cijfers verrassend?
‘Nee. Het klopt met de realiteit, waarin de maatschappij aan het veranderen is. Mensen hebben meer keuzemogelijkheden, waardoor de druk op het individu groter wordt. The sky is the limit. Daarnaast hebben mensen steeds meer het idee dat alles controleerbaar moet zijn. Dus ook ons gevoel van geluk. Dus het gaat niet alleen om het kiezen, maar ook om dat je een keuze móet maken, en daarin zelf verantwoordelijkheid draagt. Dus als je de verkeerde keuze maakt, is dat jouw verantwoordelijkheid.’
Lopen verpleegkundigen meer risico om een burn-out te krijgen?
‘Uit benchmarkstudies blijkt dat de zorgsector gemiddeld scoort. Verpleegkundigen lopen dus niet meer risico dan andere sectoren. Poetspersoneel en onthaalmedewerkers scoren het hoogst. Wel neemt de druk toe, omdat de bevolking vergrijst en de complexiteit van zorg toeneemt. Meer dan sector afhankelijk zien we dat de cultuur van een organisatie of het klimaat van het team of de dienst belangrijke factoren zijn.’
Wat werkt een burn-out in de hand?
‘Als de autonomie van verpleegkundigen beperkt wordt, verhoogt dit de kans op een burn-out. Met autonomie wordt bedoeld: de mate waarin je zelf kunt bepalen hoe je je werk doet. Dus als de afdelingsarts of hoofdverpleegkundige een houding heeft van: ik ben de baas, en jij doet wat ik zeg, dat schaadt dit de autonomie van de verpleegkundige. Als je je als verpleegkundige niet gesteund voelt door je leidinggevende, en een leidinggevende er niet in slaagt om vertrouwen in het team te creëren, heeft dat invloed op de uitputtingssymptomen van verpleegkundigen.
Verschilt het per verpleegkundige hoe gevoelig ze voor een burn-out is?
‘Ja. Verpleegkundigen met een type D persoonlijkheid, hebben vijf keer zoveel kans op het ontwikkelen van een burn-out. Kenmerken van dit type zijn mensen die gevoelig zijn, en de neiging hebben om gevoelens op te kroppen. Bij verpleegkundigen komt dit type persoonlijkheid veel vaker voor dan in andere beroepsgroepen. Als je iemand bent die de lat hoog legt voor zichzelf, wordt het risico ook hoger. Want iemand die de lat hoog legt voor zichzelf, gaat constant vinden dat hij tekort schiet.’
Wat kun je als verpleegkundige doen om een burn-out op afstand te houden?
‘Aan de Universiteit van Antwerpen en de Karel de Grote Hogeschool Antwerpen leren we verpleegkundigen vooral over persoonlijk leiderschap en zelfmanagement. Wie ben je, en waarom doe je wat je doet? Wat zijn je drijfveren? En vervolgens: welke context heb je nodig die past bij wat je drijft? Een voorbeeld: ik begeleidde ooit een arts. Wat hem dreef, was respect voor mensen hebben. Vervolgens werd hij in een context gezet, waarin alles draait om presteren en zoveel mogelijk patiënten zien, zodat er zoveel mogelijk geld verdiend werd voor het maatschap. Daardoor verloor hij het respect voor mensen, omdat hij alleen snel probeerde te oordelen: ga ik deze patiënt laten opereren of niet?’
Is grenzen stellen ook belangrijk?
‘Jazeker. Ik zeg zelf heel graag “ja” tegen dingen. Maar soms moet je keuzes maken, en dan kun je niet altijd ja zeggen. Dan ga je misschien mensen teleurstellen, en dat is niet leuk. Maar ik weet dat als ik dat niet doe, ik één iemand ga teleurstellen, en dat ben ik zelf.’
Verpleegkundigen kunnen zich erg schuldig voelen naar collega’s of patiënten…
‘Dat is ook een leerproces. Maar grenzen trekken is een vaardigheid die je moet leren. Hoe vaker je het doet, des te makkelijker het wordt. Dat schuldgevoel zal dan ook wegebben. Weet je, verpleegkundigen kunnen zich heel verantwoordelijk voelen voor een ander, maar dit moet niet doorschieten. Je moet ook verantwoordelijkheid nemen voor jezelf, door aan zelfzorg te doen. En momenten in te plannen waarop je niets doet. Je moet hersteltijd voor jezelf inlassen.’
Heb je nog een laatste tip?
‘Het is voor mensen in de zorg heel belangrijk om naast je identiteit op het werk, ook iets erbuiten moet hebben om dit te compenseren. Als je alleen leeft voor je werk, dan staat je leven op zijn kop als iets niet lukt. Realiseer je: je bent ook iemand buiten het werk.’
Lees ook:
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account