6 non-farmacologische interventies bij pijn

Voordat pijnmedicatie wordt voorgeschreven, kan de verpleegkundige diverse non-farmacologische interventies toepassen waardoor de patiënt minder pijn heeft. Nursing zet er zes voor je op een rij.

1. Warmte: warmte kan leiden tot een verminderde overdracht van pijnsignalen en heeft een lokaal effect ten gevolge van spierontspanning en verhoogde doorbloeding. Het kan worden toegepast bij oppervlakkige pijn, met name bij patiënten die aangeven dat warmte verlichting van pijn geeft. Warmte dient terughoudend te worden toegepast bij een verstoorde huidgevoeligheid. Warmte kan worden toegepast door een hotpack, een kruik of een warmwaterzak, een kersenpittenzak verwarmd in de microgolfoven, een warm bad of paraffineplakken. Warmte wordt minimaal tweemaal daags toegepast op vaste tijden. Het kan gecombineerd worden met verzorgingsactiviteiten. De planning vindt plaats in overleg met de patiënt.
   Contra-indicaties: acute ontstekingen, lymfoedeem, recente bestraling, de zone rond transdermale pleisters.

2. Kou: koude heeft een lokaal verdovend effect door vermindering van de doorbloeding en remming van ontstekingsverschijnselen. Het kan worden toegepast bij diepe pijn, pijn in combinatie met een ontsteking, gewrichtspijnen, bij lokale pijn, met name bij patiënten die aangeven dat koude verlichting van de pijn geeft. Kou dient terughoudend te worden toegepast bij een gestoorde huidgevoeligheid. Koude kan worden toegepast met een coldpack of ijsblokjes. Vermijdt direct contact tussen een coldpack of ijsblokjes en de huid. Koude wordt minimaal tweemaal daags op vaste tijden toegepast. Het kan gecombineerd worden met verzorgingsactiviteiten. De planning vindt in overleg met de patiënt plaats.
   Contra-indicaties: de zone rond transdermale pleisters, lymfoedeem, verminderde doorbloeding en ziekte van Raynaud.

3. Een andere interpretatie van pijnbeleving: hoe iemand met chronische pijn die pijn interpreteert, beïnvloedt de intensiteit van de pijnbeleving. Dus mensen die hun pijnklachten extreem negatief interpreteren beleven meer pijn dan mensen met een accepterende houding, blijkt uit onderzoek van psycholoog Maaike de Boer van het UMCG. Psychologische factoren kunnen een belangrijke rol spelen bij pijn. Psychologische interventies kunnen behandeling via internet zijn, of mindfullness en yoga.
4. De patiënt goed informeren: uit onderzoek blijkt dat goede voorlichting kan leiden tot minder pijn. Wanneer je als verpleegkundige de patiënt goed informeert over pijn, kan deze direct een stuk dragelijker zijn. Dan gaat het bijvoorbeeld over pijn bij een procedure (zoals een punctie) of na een operatie. Zaken die dan aan bod moeten komen: wat de procedure is, wanneer de pijn optreedt, hoe erg die pijn meestal is, en wat er gedaan kan worden om de pijn te verlichten. Het geven van goede en eerlijke informatie over pijn kan het gevoel verhogen van controle over de eigen situatie en de ervaren pijn. Dit bevordert het gevoel van autonomie. Uit onderzoek blijkt dat mensen pijn anders ervaren als ze er enige controle over hebben.
5. Afleiding: als de patiënt zich helemaal in beslag genomen voelt door de pijn, kan afleiding een positieve uitwerking hebben op de pijnbeleving. Je kunt verschillende zintuiglijke prikkels aanbieden, zoals ritmisch ademhalen, zingen en ritmisch tikken, actief naar muziek luisteren zijn vormen van bewuste afleiding. Je kunt ook gebruikmaken van onbewuste afleiding, zoals bezoek, telefoontjes, (voor)lezen, gesproken boek en televisiekijken.
6. Andere interventies: het bevorderen van (nacht)rust. Een onrustige omgeving en storende omgevingsgeluiden kunnen pijnbeleving bijvoorbeeld verergeren. Het toepassen van (nacht)rust-bevorderende interventies (zoals een glas melk) is daarom een belangrijke verpleegkundige taak. Andere voorbeelden van eenvoudige interventies zijn het tillen van een pas geopereerde patiënt door twee verpleegkundigen om ergere pijn te voorkomen en het gebruik van kussens of speciale matrassen of het veranderen van de lichaamshouding van bedlegerige patiënten.

Bronnen: richtlijn ‘Pijnbestrijding bij palliatieve patiënten’, richtlijn Pijn- ‘non-farmacologische interventies’, samengesteld door specialisten van het VUmc.