‘Het kost veel zorgverleners moeite hun communicatie af te stemmen op de persoonlijke behoeften aan informatie en aandacht van de patiënt. En patiënten zelf doen weinig moeite die behoeften kenbaar te maken. Mondigheid en ziek zijn gaan namelijk niet goed samen’, aldus hoogleraar communicatie in de gezondheidszorg Sandra van Dulmen.
Van Dulmen stelt dat heldere en open communicatie zowel onder- als overbehandeling kan voorkomen, zelfmanagement van patiënten kan versterken en het niet opvolgen van behandeladviezen kan voorkomen. ‘Vooralsnog sneuvelt een goed gesprek echter vaak door gebrek aan tijd en geld’, aldus de hoogleraar in haar oratie die zij onlangs uitsprak aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Doeltreffende communicatie
Vooral de urgentie van de zorg, het type hulpvraag en de omstandigheden van een patiënt bepalen volgens Van Dulmen welke communicatie het meest doeltreffend is. Ze noemt nieuwe consultvormen zoals groepsconsulten en zorgverlener-patiëntcontacten via internet als belangrijke communicatievormen, die echter nog onvoldoende onderzocht zijn. Patiënten zouden actief betrokken moeten worden bij de ontwikkeling van deze nieuwe consultvormen.
In de spreekkamer
Van Dulmen pleit ervoor niet alleen aandacht te besteden aan de manier waarop patiënten en zorgverleners de communicatie ervaren en waarderen, maar om vooral te kijken naar de feitelijke gang van zaken in de spreekkamer. Dat een zorgverlener informatie heeft verstrekt, zegt namelijk nog niet dat die informatie ook bij de patiënt is overgekomen of tot meer gezond gedrag zal leiden. Net zo min als het trainen van communicatievaardigheden er automatisch toe hoeft te leiden dat die ook in praktijk worden gebracht.
Video-opnames
Een belangrijk hulpmiddel voor het verbeteren van communicatie van zorgverleners zijn video-opnames. Die kunnen gebruikt worden voor het routinematig observeren van contacten tussen zorgverleners en patiënten. Zo wordt zichtbaar in hoeverre het geleerde ook in de praktijk wordt gebracht. Verder kunnen de beelden gebruikt worden voor het spiegelen van het communicatiegedrag van een specifieke zorgverlener aan dat van collega’s. Dit is ondermeer al gebeurd voor oncologieverpleegkundigen.
16.000 opnames
Het Nivel beschikt over een gedigitaliseerd bestand van ruim 16.000 video-opnames van gesprekken tussen patiënten en zorgverleners waaronder verpleegkundigen, verzorgenden, huisartsen, medisch specialisten verloskundigen en apothekers. Het instituut startte hiermee in de jaren ’70 toen onderzoeker Jozien Bensing begon met het op video opnemen van consulten tussen huisartsen en patiënten. Mede voor dit werk ontving zij in 2006 de Spinozapremie.
Zie de Oratie van Sandra van Dulmen ‘Kom communiceren’
Bron: Radboud Universiteit Nijmegen
Auteur: redactie TvZ / Esther van Heeswijk
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account