Taboe op dementie in andere culturen groot

Dit vindt Jos van Campen, klinisch geriater in MC Slotervaart in Amsterdam. Van Campen is een van de ontwikkelaars van de Cross-culturele Dementiescreening (CCD), waarmee  geheugenpoliklinieken dementie kunnen testen bij migranten. De niet-westerse migranten die in de jaren zestig en zeventig naar Nederland kwamen, zijn nu op hogere leeftijd, waardoor er onder deze doelgroep ook een grotere toename van dementie zal zijn. Van Campen: ‘In Amsterdam en de andere grote steden zal  in 2030 dertig procent  van de ouderen een niet westerse achtergrond hebben.’ Niet-westerse migranten hebben drie tot vier keer zoveel kans op dementie dan autochtonen. 

Rol wijkverpleegkundige

Volgens de geriater kunnen wijkverpleegkundigen een grote rol spelen bij het  herkennen van signalen van dementie bij onder andere Turken, Marokkanen en Surinamers: ‘Onder deze doelgroep komt dementie  drie a vier keer vaker voor dan bij autochtone Nederlanders. Het gebruik van thuiszorg is lager dan onder in Nederland geboren ouderen. Daarnaast wordt thuiszorg vaak pas laat ingeroepen, omdat de zorg in het begin door mantelzorgers wordt gedaan. De wijkverpleegkundige heeft veel contact met de cliënt, waardoor ze ook verschijnselen van dementie kan opmerken.’

Allochtone patiënten blijken vaker last te hebben van angst en depressieve gevoelens dan autochtone patiënten. Vooral eerste generatie Marokkaanse en Turkse patiënten blijken gevoelig voor angst en somberheid. Lees meer >>

Maar dat is niet heel makkelijk, stelt Van Campen. ‘Op de opleidingen is nog weinig aandacht voor deze doelgroep. Problemen met het geheugen worden vaak als normaal en horend bij het ouder worden beschouwd. Bij van oorsprong Nederlandse ouderen kun je het verlies  van taalvaardigheid als belangrijk signaal zien, maar bij deze doelgroep is de Nederlandse taalbeheersing vaak al minder goed, dus er is moeilijker een verschil te bemerken. Als autochtone ouderen niet meer goed voor zichzelf kunnen zorgen, kan dit een signaal van dementie zijn. Ze kunnen bijvoorbeeld niet meer goed omgaan met geld, of hebben geen overzicht over de boodschappen. Bij Turkse en Marokkaanse ouderen worden deze taken vaak al eerder gedaan door de kinderen.’ Ook is er in andere culturen vaak een taboe op psychische achteruitgang. Van Campen: ‘Dementie wordt in veel culturen gezien als  iets om je voor te schamen, of zelfs een straf van God. Daarom zullen ze er niet snel open over praten, wat het signaleren bemoeilijkt.’

Hoe kun je dementie herkennen bij ouderen met een niet-westerse achtergrond? Van Campen geeft 6 handige tips aan verpleegkundigen >>

Toch zijn er zeker manieren voor wijkverpleegkundigen om erachter te komen of de cliënt een mogelijke dementie ontwikkelt. ‘Om erachter te komen in hoeverre zij nog functioneren, kun je vragen naar hoe cultuurgerelateerde handelingen gaan, zoals een waterpijp schoonmaken of schoenen poetsen’, legt Van Campen uit. Maar bovenal is het belangrijk voor wijkverpleegkundigen om te weten dat dementie zo vaak voorkomt bij migranten. ‘Als je dit besef hebt, ben je automatisch veel alerter op gedragsveranderingen van de cliënt. Wanneer je vermoedt dat de cliënt dementie heeft, ga dan het gesprek met hem en de familie aan. Adviseer ze om naar de huisarts te gaan. Die kan dan checken of er sprake van dementie is.’ Van Campen: ‘Het zou wenselijk zijn als er een richtlijn komt met adviezen over dementie bij niet westerse ouderen.’  

Check hier de online test om dementie te screenen bij Marokkanen en Turken >>