'Verpleegkundigen hebben grote impact'

Evidence Based Practise (EBP) is echt uw ding…
‘Ik heb tot nu toe inderdaad  voornamelijk gericht op het invoeren Evidence Based Practice voor verpleegkundigen. Hierbij gaat het erom dat je naast je eigen ervaring en de voorkeuren van de patiënt ook resultaten uit onderzoek gebruikt in de dagelijkse praktijk. Want je denkt vaak dat bepaalde handelingen een positieve invloed hebben op de kwaliteit van zorg, maar het is belangrijk dat je deze aannames ook checkt. Bijvoorbeeld toen iedereen gele hesjes moest gaan dragen bij het klaarmaken en delen van medicijnen. Men gaat ervan uit dat de verpleegkundige zich dan beter kan concentreren en daardoor minder fouten maakt. Maar ís dat echt wel zo? Uit de resultaten van eerder onderzoek (EBP) en ons eigen nieuwe onderzoek bleek uiteindelijk van wel. Maar dat zou je bij alle nieuwe interventies die je invoert moeten weten en natuurlijk ook bij alle oude handelingen die je ooit geleerd hebt. Er zijn inmiddels heel wat zinloze rituelen getackeld.’

Zoals?
‘Voorheen werd de temperatuur van een patiënt na de operatie gemeten om infecties op te sporen. Uit onderzoek blijkt dat dit artsen en verpleegkundigen juist op het verkeerde been zet: vaak hebben patiënten ook zonder verhoogde temperatuur een infectie opgelopen. Het is dan dus beter om je niet alleen te focussen op de temperatuur, maar om te kijken naar klachten en symptomen. Dit is maar een voorbeeld, maar zo zijn er nog meer. Andere bekende rituelen zijn scheren en nuchter houden voor een operatie. Of rituelen die samen hangen met infusen, zoals een lange lijn open houden met heparine of routinematig een perifeer infuus vervangen. Allemaal voorbeelden van handelingen die we ooit wel geleerd hebben, maar waarvan we nu op basis van onderzoeksresultaten weten dat het geen voordelen voor de patiënt heeft. Dus geen zinnige en zuinige zorg.’

Deze drie veel voorkomende handelingen hebben op basis van Evidence Based Practice geen meerwaarde voor de patiënt.
Lees meer>>

Blijft u zich als lector bezighouden met het EBP?
‘Ja, maar nu bij mijn lectoraat zal het niet meer alleen gaan over zorginterventies. Zoals de voorbeelden die ik net noemde of de keuze voor een verbandmateriaal of een type catheter. Maar over organisatie interventies die leiden tot betere kwaliteit en veiligheid. Een voorbeeld daarvan is de verpleegkundige overdracht of familieparticipatie in de peri-operatieve zorg. De insteek in mijn lectoraat is ook samenwerken met andere disciplines, zoals fysiotherapie en medisch specialisten. Het is namelijk belangrijk dat al bij de ontwikkeling van onderzoeksresultaten samengewerkt wordt, zodat de neuzen dezelfde kant op staan. Ik hoop dat we met mijn lectoraat het niveau van onderzoek naar organisatie-interventies, gericht op de kwaliteit en veiligheid van zorg, verder kunnen verbeteren.’

Wat gaat u nu onderzoeken?
‘Hoe de familie zo goed en zoveel mogelijk betrokken wordt  in de periode rondom de operatie. Door al tijdens de ziekenhuisopname met de familie samen te werken, zijn ze beter voorbereid op het ontslag. Al tijdens de opname kunnen zij dan bekend raken met basale zorg taken en die onder begeleiding van de verpleegkundige of fysiotherapeut  leren. Samen aan tafel eten in plaats van de patiënt alleen in bed te laten eten, zorgt er bijvoorbeeld automatisch voor dat de patiënt meer eet iets wat belangrijk is voor het herstel na een operatie. Familie kan ook bijdragen  om de patiënt na de operatie sneller en vaker op de been te krijgen. Over het algemeen geldt: hoe sneller de patiënt gemobiliseerd wordt, des te sneller het herstel zal gaan en kunnen nadelige gevolgen van een operatie zoals een longontsteking of verlies van fysiek functioneren worden voorkomen. .’

Als verpleegkundigen een vraag hebben die ze met behulp van EBP willen onderzoeken, waar kunnen ze dan terecht?
‘Kijk eerst in je eigen organisatie of er mensen rondlopen die al het een en ander geleerd hebben over EBP, en vraag of zij je willen helpen met het uitzoeken. Verpleegkundig specialisten zouden je daar bijvoorbeeld bij kunnen helpen. Ook kun je vragen opsparen voor als er een nieuwe lichting studenten komt. In het kader van hun opleiding zijn zij vaak op zoek naar opdrachten voor EBP of een kwaliteitsverbetering. Verder werken steeds meer ziekenhuizen met hogescholen samen, die zijn vooral gespecialiseerd in  praktijk- en vraaggericht onderzoek doen. Zij staan hier dus zeker voor open.’

Welke boodschap wilt u verpleegkundigen meegeven?
‘Dat je als verpleegkundige echt impact kunt hebben op de kwaliteit en veiligheid van je patiënt. Ik denk dat niet alle verpleegkundigen zich realiseren dat ze zelf een bijdrage kunnen leveren aan excellente zorg. En dat kan op verschillende niveau’s. Gewoon een handeling als tandenpoetsen sneeuwt snel onder, terwijl je hiermee wel een longontsteking kunt voorkomen. Maar ook op het niveau van je team, hou je zelf en collega’s scherp door kritisch blijven kijken naar wat je doet en vooral die rituelen in de zorg aanpakken. Vooral dat doen wat echt bijdraagt aan de kwaliteit en veiligheid van zorg en stoppen met handelingen die niet helpen. Als je proactief blijft, ben je een enorme meerwaarde voor de patiëntenzorg.’