Wetenschap: ziekenhuispatiënten beheren eigen medicatie dankzij SelfMED-procedure

Op een Vlaamse cardiologie-afdeling onderzocht men of patiënten hun medicatie zelf kunnen beheren met de zogenaamde SelfMED-procedure.

Hierbij beoordeelt de verpleegkundige eerst aan de hand van een korte vragenlijst of een patiënt volgens haar in staat is zelf zijn medicatie te beoordelen. Is het antwoord ja, dan laat ze dit de patiënt zelf beoordelen en adviseert ze de arts dat zelfmanagement mogelijk is. Gaat ook de arts akkoord, dan wordt een en ander in gereedheid gebracht: de patiënt krijgt een medicatiekluis, instructies over de toediening en een aftekenlijst.

Toedieningsfout bij 1 procent

Verpleegkundige Toke Vanwesemael testte de SelfMED-procedure op een cardiologie-afdeling onder meer dan 150 patiënten. Van hen werden 61 patiënten capabel bevonden om hun eigen medicatie te beheren. Gemiddeld beheerden de patiënten drie dagen lang hun eigen medicatie. Drie keer maakte een patiënt een toedieningsfout, wat gelijk staat aan minder dan 1 procent van de toedieningen. Bij zes toedieningen nam de patiënt de medicatie wel juist in, maar tekende hij die niet correct af.

SelfMED-procedure vraagt tijd

Volgens de betrokken cardiologen is de SelfMED-procedure haalbaar, maar vraagt deze wel een zekere tijdsinvestering. Vanwesemael ontwikkelde de SelfMED-procedure op basis van ondervragingen met 159 verpleegkundigen, 76 artsen, 36 ziekenhuisapothekers en 124 patiënten. Deze stakeholders stonden positief tegenover zelfmanagement van medicatie, maar gaven ook belangrijke randvoorwaarden aan. Deze verwerkte Vanwesemael in de procedure.

Toke Vanwesemael. SelfMED: Patient self-management of medication in hospital. Proefschrift Universiteit Antwerpen Vakgroep Master Verpleegkunde en Vroedkunde, december 2018.