Blog Hugo: 'De onstuitbare opmars van de manager'

Er hing een zweem van criminaliteit om Erbudak heen. Ooit was ze veroordeeld wegens poging tot afpersing. Het gerucht ging zelfs dat haar persoonlijk assistent zijn nagels tijdens vergaderingen op intimiderende wijze schoonmaakte met een stiletto.

Toch herinner ik me Erbudak vooral als de vrouw die het gehele management wegsneed uit de organisatie. Alle managers, een stuk of vijftig, mochten of iets nuttigs doen in de praktijk, of een andere baan gaan zoeken. Tussen afdelingen en Raad van Bestuur vielen vrijwel alle schakels weg. De chaos viel reuze mee. Het werd vooral ervaren als een bevrijding. Artsen en verpleegkundigen kregen plots alle ruimte om gewoon hun werk te doen.

Ik moest aan mevrouw Erbudak denken toen het Centraal Planbureau (CPB) onlangs bekend maakte dat manager in de zorg het snelst groeiende beroep van Nederland is. Een teleurstellende mededeling. De toekomst zou toch aan zelfsturende teams zijn? Keer op keer werd de afgelopen jaren door bestuurders en politici het vertrouwen in zorgprofessionals uitgesproken. Mooie verhalen, de waarheid blijkt anders. Het ergste is nog dat een toename van het aantal managers doorgaans een voorbode is van nog meer management.

De toegenomen invloed van managers merk ik zelf ook als ik in ziekenhuizen aan het werk ben. Steeds meer dient er afgevinkt te worden in het dossier. Soms relevant, vaker heb ik mijn twijfels. De decubitusscore van de jonge, mobiele vrouw. De pijnscore van de man die al dagen nergens last van heeft. De schier oneindige lijst van aan te kruizen hokjes in het zoveelste zorgpad. In essentie prima natuurlijk, maar zo ontzettend doorgeschoten dat het een verlammende uitwerking heeft op iedere welwillende verpleegkundige.
Die toename van afvinklijstjes zijn een uiting van wantrouwen. Managers zeggen dat professionals de ruimte moeten krijgen, maar houden ondertussen middels verplichte afvinklijstjes strak de regie over ons handelen op de werkvloer. Althans, dat denken ze. Want hoe meer hokjes er komen om af te vinken, hoe minder van betekenis ze zijn. De werkelijkheid is dat mensen steeds vaker gehaast maar wat sociaal wenselijks invullen, in de hoop dat er nog wat tijd overblijft om de patiënt daadwerkelijk te zien. Wie durft de managers te confronteren met deze inconvenient truth?

Meer van Hugo…
Met broeder kan ik leven. Gewoon Hugo is ook prima. Maar als mensen mij verpleger noemen, dan corrigeer ik dat per definitie: ‘Ik ben geen verpleger, ik ben verpleegkundige’. Wat dat betreft sta ik niet alleen. Lees de blog ‘Verpleegster’>>>

Met Aysel Erbudak is het niet goed afgelopen. Een aaneenschakeling van conflicten maakte dat ze weg moest uit het Slotervaartziekenhuis. De rechter heeft haar begin dit jaar ook nog eens failliet verklaard. Tegenwoordig is het Loek de Winter die het goede voorbeeld geeft. De ondernemende radioloog nam in 2009 de failliete IJsselmeerziekenhuizen over en sneed vrijwel alle managementlagen weg. Korte lijnen en een open cultuur waren het resultaat. Een paar jaar later nam hij ook het Slotervaartziekenhuis over. ‘Bezuinigen doe je in de eerste plaats op het management,’ zei de Winter ooit in dagblad De Limburger. Wijze woorden van een inspirerende man.