Blog Hugo: 'De professor als zorgverlener'

Praten over leiderschap, ik heb er weinig mee. Vooral managers hebben de neiging om op kilometers afstand van het bed oeverloos te discussiëren over het thema, terwijl ik denk: leiderschap is een werkwoord, je moet het laten zien.

En zo moeilijk is dat niet. Dagelijks zie ik voorbeelden van uitstekend leiderschap om me heen. Neem Jack, een avondhoofd bij ons in het ziekenhuis. Wanneer hij de afdeling oploopt, vraagt hij nooit zomaar of het goed gaat. Dat is hem veel te algemeen. Hij wil weten of er patiënten zijn om wie ik me zorgen maak. Die specifieke formulering dwingt me om goed na te denken over de mensen die ik op dat moment verpleeg. Voor mij en mijn collega’s is een bezoek van Jack aan de afdeling van grote waarde. Hij heeft een enorme bagage aan kennis en ervaring die hij maar wat graag deelt, zonder belerend te zijn. En is er niemand die extra aandacht behoeft? Dan neemt hij de tijd om samen even snel een bed te verschonen.

Jack straalt beroepstrots uit, maakt verpleegkundigen beter en het ziekenhuis veiliger. Dat is leiderschap. Ik moest denken aan het thema vanwege een persbericht van V&VN. Twaalf universitair afgestudeerde verpleegkundigen krijgen een cursus leiderschap en worden klaargestoomd om hoogleraar te worden in de verpleegkundewetenschap. Een mooi streven, maar ik vrees dat de stoomcursus ontaardt in het volgende praatgroepje over leiderschap op ruime afstand van de praktijk.

Dat is namelijk precies wat zo jammer is aan de huidige generatie hoogleraren: ze zien praktisch nooit een patiënt van dichtbij, en al helemaal niet in de rol van verpleegkundige. Alsof het een wetmatigheid is: wie professor wordt, kan dat onmogelijk combineren met de rol van zorgverlener.Hoe onzinnig dat uitgangspunt is laten onze collega’s van de medische dienst dagelijks zien. Ik ken tal van professoren die actief zijn in de patiëntenzorg, ze zijn alleen geen verpleegkundige, maar neuroloog, internist of kno-arts. Coassistenten en specialisten in opleiding hangen aan hun lippen. Patiënten voelen zich trots als de professor in hoogsteigen persoon aan hun bed staat. En de hoogleraar zelf heeft alleen maar baat bij zijn patiëntencontact. Als vanzelf loopt hij tegen onderzoekswaardige vragen aan. Iedereen wordt er beter van, en is dat niet juist waar leiderschap in schuilt? 

Daarom de volgende oproep aan de twaalf toekomstige professoren in ons vakgebied: reserveer een dag in de week voor de praktijk. Verschoon een laken, plaats een katheter bij een angstige patiënt, blijf ervaren hoe het is om onder tijdsdruk prioriteiten te stellen. Straal beroepstrots uit en wees een voorbeeld. Zet aan tot denken. Maak dat patiënten en collega’s zich veilig voelen als jij aanwezig bent, zoals Jack dat ook kan. In ruil voor die investering zal de praktijk je onophoudelijk voeden met vragen en inzichten. Geloof me: als iets de wetenschappelijke ontwikkeling binnen ons vakgebied zal stimuleren is dat een hoogleraar die ook zorgverlener is. En die ene dag aan het bed? Het wordt ongetwijfeld je favoriete moment van de week.