Blog Nannie: 'Is een VAR de oplossing?'

Nu zijn verpleegkundigen bij uitstek getraind om de lead aan het bed te nemen, maar hoe zit het eigenlijk met de verpleegkundige invloed aan de top? Is een Verpleegkundige Adviesraad (VAR) dé oplossing om de invloed van de verpleging te laten gelden?

Samen aan de top
Toen verplegen na 1880 een echt beroep werd, stonden arts en directrice samen aan het hoofd. Het was hún taak om het ouderwetse gasthuis om te toveren tot een modern ziekenhuis. Samen trokken ze op om het ziekenhuis én het verpleegsterscorps te beschaven. Na 1900 veranderde deze structuur. Er kwamen grotere ziekenhuizen met meer verpleegkundigen. De administratie van zo’n ziekenhuis vergde aparte aansturing en de administrateur deed zijn intrede. Tussen 1900 en 1950 was er een driekoppige leiding aan de top van het ziekenhuis. De arts stond aan het hoofd en pal daaronder kwamen de verpleegkundig-directrice en de administrateur, beiden op hetzelfde niveau. Het was de taak van de directrice om de huishouding en het personeel aan te sturen. 

Verpleging verliest terrein
Na 1950 veranderde de samenstelling in het management van ziekenhuizen. Nieuwe medische ontwikkelingen noopten ziekenhuizen zich verder te specialiseren. Directeuren en verpleegkundig-directrices bleken niet adequaat geschoold om deze vernieuwing bij te benen. Ze moesten massaal op cursus om bijgeschoold te worden. Vooral de capaciteiten van de verpleegkundig-directrice schoten tekort. Artsen maakten zich zorgen of zij ‘wel in staat was de juiste hoofdverpleegster aan te stellen’ en of zij het personeel wel voldoende onder controle had. Dit wantrouwen ondermijnde het gezag van de verpleegkundig-directrice.

‘Zusters, let op uw saeck!’
Deze ontwikkeling ging niet zonder slag of stoot. Zo waarschuwde Frederike Meyboom in 1970 met de lezing ‘Zusters, let op uw saeck!’ voor het verdwijnen van de verpleegkundig-directrice. Ziekenhuizen boden hun verpleegkundig-directrices nieuwe, lagere posities aan. Voor verpleegkundig-directrice Van Sol uit het Bethel Ziekenhuis te Delft was dat in 1972 reden op te stappen. Dat de medisch-directeur nu ‘ook met verpleegkundig-professionele zaken zal worden belast’ deed voor haar de deur dicht. Ze weigerde de haar aangeboden functie in de representatieve sfeer en vertrok. Na 1975 verdween de ene na de andere verpleegkundig-directrice uit de top. Als laatste der Mohikanen nam Luke Vandeputte bij het VUmc in 2000 afscheid.

Laat de stem van de verpleging horen!
Met de huidige uitbreiding van Verpleegkundige Adviesraden lijkt verpleegkundige invloed aan de top gegarandeerd. V&VN heeft de oprichting van VAR’s in instellingen energiek ter hand genomen … maar er zit een addertje onder het gras. Pas als de VAR’s bevoegdheden krijgen en in elke Raad van Bestuur verplicht een verpleegkundige zit, wordt de stem van de verpleging echt gehoord!