De beste nazorg voor ic-patiënt met PICS

Dit zijn de belangrijkste ingrediënten van de zorgaanpak voor ex-intensive-care-patiënten met het post-intensive-caresyndroom (PICS), waarover voor het eerst wetenschappelijke consensus is vastgesteld. Docent-onderzoeker Fysiotherapie en promovendus Mel Major van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) bereikten deze consensus recent onder hun vakgenoten wereldwijd. Vanuit deze gedeelde richtlijn kunnen ziekenhuizen, samen met de eerstelijns gezondheidszorg, daadwerkelijk effectieve nazorgtrajecten gaan opzetten.

PICS

Per jaar belanden ruim 85.000 mensen in Nederland op een intensive care (IC). De opname op de IC is voor een patiënt erg ingrijpend. De meerderheid van de patiënten die een IC-opname overleeft, rapporteert tot vijf jaar later nog fysieke klachten en psychologische problemen, zoals depressie en post-traumatische stress-stoornis (PTSS), en cognitieve problemen als geheugenverlies. Voor deze problemen is een aantal jaar geleden de term post-intensive-caresyndroom (PICS) geïntroduceerd. In Nederland gaat het om rond de 25.000 patiënten die jaarlijks de intensive care verlaten met PICS-klachten.

Lees ook: 5 dingen die verpleegkundigen over PICS moeten weten

Ondanks deze heftige nasleep, ontbreekt tot nu toe een breed gedragen nazorg om deze groep patiënten goed te begeleiden en de problemen aan te pakken. ‘Voor de patiënten die vanwege een  levensbedreigende ziekte op de intensive care zijn beland en als gevolg van die opname ernstige spierzwakte of vermoeidheid hebben, bestaat geen protocol waardoor zorgverleners weten wat hun rol of de beste zorg is’, zegt Major. Daar komt verandering in, nu Major wetenschappelijke consensus heeft bereikt over de meest effectieve fysiotherapeutische nazorg voor deze IC-patiënten. Zij heeft samen met mede-onderzoekers een protocol opgesteld voor de zorgaanpak, op basis van expertopinie en literatuuronderzoek. ‘Een belangrijke stap’, aldus Major, ‘omdat er nu tenminste duidelijkheid is over de meest effectieve nazorg.’

Eerder deed lector Marike van der Schaaf onderzoek naar PICS. ‘Ik schat dat maar één op de tien verpleegkundigen weet wat PICS is. Terwijl het wel belangrijk is om alert op te zijn.’ Lees meer >>

De HvA-onderzoeker raadpleegde voor haar consensus-studie de 10 wereldwijd meest vooraanstaande experts op het gebied van intensive care en post-intensive-carerevalidatie. Het panel bestond uit verschillende disciplines, waaronder artsen, fysiotherapeuten en verpleegkundigen. Op basis van dit wetenschappelijk onderzoek hebben Major en haar mede-onderzoekers het nazorgprotocol opgesteld, met daarin de meest effectieve fysiotherapeutische interventies en meetmethoden om deze groep ex-IC-patiënten te behandelen.

Uitgebalanceerd voedingsprogramma

Het nieuwe model voor de nazorgaanpak bevat uiteraard een oefenprogramma voor spierkracht en uithoudingsvermogen. Wat opvallend is, aldus Major, is dat ook is vastgesteld dat er een uitgebalanceerd voedingsprogramma moet komen. Hier is eerder nog niet veel mee gedaan voor ex-IC-patiënten. Samenwerking met voedingsdeskundigen is dus noodzakelijk. Een andere aanbeveling uit het protocol, is het trainen van de ademspierkracht ná de IC-opname. Dat is iets dat nu nog niet plaatsvindt: ‘IC-patiënten krijgen na de kunstmatige beademing wel training op de IC zelf, maar niet meer nadat ze de IC hebben verlaten. Dit terwijl het een groot verschil zou kunnen maken. En het is een relatief eenvoudige behandeling, waarbij de patiënt een klein apparaatje naar huis meekrijgt om thuis de ademspieren mee te trainen. De fysiotherapeut kan dan meten of de ademspierkracht verbeterd is.’  Voordat de aanbevelingen van het expertpanel in Nederland worden toegepast, gaan Major en collega-onderzoekers eerst een haalbaarheidsstudie uitvoeren. Dan worden de praktische haken en ogen van de nieuwe standaardaanpak in kaart gebracht. Dit is nodig omdat de consensus van experts wereldwijd komt, en het goed toepasbaar moet zijn in de Nederlandse situatie.