Donkere dagen van december

Ik wilde deze moeilijke maand dus altijd vrolijk beginnen en daar leende zich het oer-Hollandse Sinterklaas prima voor. Hoe ziek je ook bent, Sinterklaas kan rekenen op een glimlach en warme herinneringen. Maar ik hou niet van die Sinterklazen die een patiënt opeens als een kind aanspreken, ik hou van een ongeremde Sint en van spektakel.

Zo paradeerde ik een keer als Sinterklaas op een paard door de gangen van het verpleeghuis waar ik werkte. Het moet een mooi statig gezicht geweest zijn, geschrokken maar ook ontroerd keken de patiënten toe. Een groepje dementerende dames schoot onbedaarlijk in de lach, toen een zwarte Piet al hollend vergeefs probeerde met een steek het een en ander van het paard op te vangen. Een paar jaar later scheurde ik als Sinterklaas op een brommer met een rode helm op over de gangen van afdeling geriatrie. De ingedutte en gedrogeerde patiënten begonnen spontaan Sinterklaasliedjes te zingen.

Ik wilde altijd graag werken tijdens de kerstdagen, omdat de eenzaamheid dan nog eenzamer is. Maar al te goed weet ik mij te herinneren dat een oudere man zich op tweede kerstdag meldde bij de balie van het verpleeghuis, ik stond op het punt om naar huis te gaan. Toen hij vroeg op welke kamer de heer Pietersen lag, verslikte ik me bijna in mijn koffie, want die was namelijk twee weken eerder gestorven. Ik hernam me, loodste de oude man het kantoortje in en vertelde dat de heer Pietersen, die een oude vriend van hem bleek te zijn, was overleden en dat de familie hem kennelijk niet op het rouwkaartenlijstje had staan. Ik schonk hem een kopje koffie in, en toen hij later weg sjokte hoorde ik hem mompelen: ‘Ik hou niemand meer over.’

Maar zo waren er ook de kerstfeesten
– Waarin ik de patiënten vergastte op een kaneelsausje over het vlees, dat voor het toetje bedoeld bleek te zijn. ‘Best lekker’, vertrouwden de patiënten mij toe;
– Begon een groep patiënten alvast het rauwe vlees op te eten terwijl ik de olie voor de vleesfondue aan het halen was;
– Keken we allen toe hoe tijdens de mis de kerstboom in slow motion omviel;
– Was er een grote consternatie toen het kindje Jezus uit de krib bleek te zijn gestolen;
– Had een melige nachtdienst de beelden uit de kerststal over de afdeling verspreid: de schapen in de spoel, herders in een leeg bed en Maria achter de balie.

Echt onvergetelijk was mijn vroege dienst op een eerste kerstdag in een oud verpleeghuis. Rond 7.00 uur verzamelde zich een groot koor op de grote monumentale trap, buiten was het nog donker. Ik rook de geur van de kerstbomen, de verlichting was nog gedimd, op de afdelingen was men nog in een diepe slaap. Toen het koor begon te zingen, zweefden er prachtige kerstliederen door het hele verpleeghuis die iedereen bereikten. Het leek wel of ik gedragen werd door de liederen toen ik het kerstontbijt uitdeelde. Alle patiënten waren wakker geworden van het prachtige gezang, bij de een rolde een traan over de wang, bij een ander welde een traan op. Weer een ander tuurde intens naar een foto van een geliefde op het nachtkastje. Toen het koor stopte met zingen, deed ik overal de gordijnen open. Het sneeuwde.

Ik werk al jaren niet meer aan het bed en het klinkt misschien raar, maar juist tijdens de kerstdagen mis ik dit werk zo. Als ik na een overdadig kerstdiner doelloos een rondje ga wandelen loop ik langs een verpleeghuis. Ik vang dan een glimp op van iemand in het wit achter het raam. Op dat moment ben ik heel jaloers, want ik weet dat die verpleegkundige iets doet wat er écht toe doet, en zeker met kerstmis.

Marcellino Bogers (1957) van huis uit psychiatrisch verpleegkundige, maar tegenwoordig congresontwikkelaar bij Elsevier Gezondheidszorg, cabaretier en dagvoorzitter op het Nursing Event. Hij is auteur van het boek Humor als verpleegkundige interventie.  www.marcellinobogers.nl