Haren wassen na craniotomie, kan dat kwaad?

Casus
Je werkt op een neurochirurgische afdeling, en verpleegt veel patiënten die een craniotomie hebben ondergaan. De standaardafspraak is dat haren wassen pas gebeurt na het verwijderen van de hechtingen. Sommige patiënten willen echter graag eerder hun haren wassen. Je wilt dit wel toestaan, maar bent bang dat dit de kans op een infectie van de hoofdwond vergroot. Je besluit uit te zoeken of er onderzoek gedaan is naar het risico op een infectie door haren wassen na de operatie.

Stap 1. Formuleer je vraag
(P=patiënt/probleem, I=interventie, C=vergelijking en O=uitkomst)
P Patiënt na een craniotomie
I Haren wassen
C Haren niet wassen
O Optreden infectie en tevredenheid

Stap 2a. Zoekstrategie
Op de Nederlandse sites2 met geaggregeerde evidence blijkt niets te vinden over haren wassen na craniotomie. In The Cochrane Library en Pubmed gezocht op ‘shower’, ‘craniotomy’, ‘hair’, ‘shampoo’, ‘postoperative woundhealing’.3
 
Stap 2b. Opbrengst zoekstrategie
De zoekresultaten: twee Duitse onderzoeken over postoperatief douchen4 en een Canadese studie specifiek uitgevoerd bij patiënten met een craniotomie.5

Stap 3a. Beoordeling methode
Het gevonden Canadese onderzoek betrof een kleine gerandomiseerde studie. Bij de ene groep patiënten werden na 72 uur de haren gewassen (48 patiënten) en bij de andere groep pas na het verwijderen van de hechtingen (52 patiënten). De basiskarakteristieken, zoals leeftijd en geslacht, zijn voor de hele groep gegeven, waardoor het niet mogelijk is te beoordelen of beide groepen vergelijkbaar waren. Gezien de interventie was het niet mogelijk de patiënt of de behandelaars te blinderen. Degenen die de ASEPSIS-score vaststelden waren echter wel geblindeerd, wat een groot pluspunt is. Positieve punten zijn verder het gebruik van de ASEPSIS-score (infectie) en de SF-12-score (kwaliteit van leven), wat bekende en gevalideerde meetinstrumenten zijn. Ook was de follow-up lang genoeg om de frequentie van wondinfectie te meten (dertig dagen).

Stap 3b. Beoordeling resultaten
De ASEPSIS-score loopt van 0 tot 5, verschil in scores is bepaald na 5, 10 en 30 dagen. Op geen van de drie momenten werden grote verschillen gevonden tussen de groepen, die dus ook niet significant waren. De scores waren allemaal laag (hoogste 2.1), wat inhoudt dat in beide groepen weinig tekenen van infectie zijn gezien. Op de SF-12 scoren beide groepen gelijk, alleen voor pijn was er een significant verschil ten nadele van de patiënten wier haren niet werden gewassen.

Stap 4. Conclusie en toepassing in de praktijk
De onderzochte patiënten lijken op de patiënten die zijn opgenomen op neurochirurgische afdelingen. Daarom lijken de resultaten van het onderzoek goed toepasbaar op afdelingen in Nederlandse en Vlaamse ziekenhuizen. Hoewel er een paar kanttekeningen te plaatsen zijn bij de uitvoering van de studie is de validiteit voldoende om de resultaten toe te passen en dus het haren wassen kort na de operatie toe te staan.

Stap 5. Evaluatie
De aanbeveling is geïmplementeerd op de afdeling neurochirurgie: bij patiënten die dat willen, worden de haren gewassen.

Antwoord: Nee, na een craniotomie mogen al na 72 uur de haren worden gewassen met een milde shampoo.

tekst: Ed van der Biezen, Hester Vermeulen1

Noten en literatuur
1 Ed van de Biezen is verpleegkundige op de afdeling neurochirurgie, Hester Vermeulen is verpleegkundig onderzoeker, projectleider Kwaliteit en Procesinnovatie, AMC Amsterdam en docent EBP, h.vermeulen@amc.uva.nl.
2 www.cbo.nl, www.wip.nl, Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice.
3 www.cochrane.org, www.tripdatabase.com of www.pubmed.nl.
4 Riederer SR, Inderbitzi R. Does a shower put postoperative wound healing at risk? Chirurg 1997;68(7):715-7. Neuse C, Haas E. Modification in postoperative wound healing by showering. Chirurg 2000;71(2):134-6.
5 Ireland S, Carlino K, Gould L, Frazier F, Haycock P, Ilton S, Deptuck R, Bousfield B, Verge D, Antoni K, MacRae L, Renshaw H, Bialachowski A, Chagnon C, Reddy K. Shampoo after craniotomy: a pilot study. Can J Neurosci Nurs. 2007;29(1):14-9.