Hoe reageer je als cliënt om overleden partner vraagt?

Verpleeghuispsycholoog Ronald Geelen: ‘Mag je kwetsbare mensen voor het lapje houden? In elk geval is keihard liegen niet de weg. Want dan kan de ander aanvoelen dat het niet klopt en zijn we onwaarachtig, en niet helpend bezig. Maar als je de cliënt heel eerlijk blijft zeggen dat ‘moeder allang dood is’ of ‘dat de kat is ingeslapen bij de dierenarts’, kan dat beschadigend werken. Zowel op de relatie als op de cliënt zelf, die ontregeld raakt door de geregelde mokerslag van het slechte nieuws maar dit later ook weer vergeet. En dan weer vraagt hoe het toch zit met moeder… Wat kun je dan wel zeggen? De vraag is dan belangrijk wat de vraag oproept, en wat je cliënt ertoe beweegt. En dat is per persoon en situatie anders. Het kan zijn dat je cliënt zich niet veilig voelt, en van daaruit reageert. ‘Wie of waar uw moeder is weet ik niet, maar ik wil wel bij u blijven…’ ’Dat weet ik niet, maar ik wil wel voor u…’ ‘Ik zie dat u gespannen bent, dat vind ik naar. Kom dan gaan we even … misschien helpt dat.’ Overigens: wij voelen ons altijd verplicht om de vraag van de cliënt te beantwoorden, óók als het antwoord zeker leidt tot stress en spanning, of twisten. Maar dit kan ook anders. ‘Weet ik niet. Wat ik wél weet is dat vanmiddag bezoek komt. En ook dat ik voor u kan…’ Soms is zwijgen of het deels vertellen van de waarheid gewenst, als iemands zelfinzicht sterk is afgenomen en de informatie alleen maar onrustig maakt. Of als je weet dat de informatie niet wordt begrepen. Inschatten en aanvoelen blijft hier nodig. De vraag die je jezelf moet stellen is: helpt het vertellen  van de waarheid om het nieuws op te nemen en een plek te geven? En helpt wat je zegt deze persoon ook verder? Is het antwoord nee? Dan kun je bijvoorbeeld in het midden laten dat de moeder is overleden. ‘Ik weet het niet. Mijn moeder is nu… Wat zou uw moeder nu rond deze tijd doen?‘ Betekent dit dat we nu altijd om de feitelijke boodschap heen moeten draaien? Niet perse. Een man met beginnende dementie reageerde opgelucht toen hem desgevraagd werd verteld dat zijn vrouw inderdaad overleden was. Niet omdat zíj overleden was, maar doordat hij zo weer houvast vond in waaraan hij toe was. Hier geldt dus de wet van effect: juist is wat de persoon in kwestie helpt, of tenminste extra nadeel voorkomt. Het is wel belangrijk dat iedereen, dus ook je collega’s dezelfde soort antwoorden geeft. Anders krijg je alsnog verwarring en onrust.’ 

Ronald Geelen is co-auteur van het boek Dementie: van hersenlagen tot omgangsvragen >>

Heb je ook een vraag voor één van onze experts? Mail ‘m naar redactie.tvv@bsl.nl ovv ‘Vraag en Antwoord’