'Mensenrechten verpleeghuisbewoner in gevaar'

Dit is de kernboodschap van het rapport ‘De cliënt centraal’, dat het College voor de Rechten van de Mens gepresenteerd heeft. Hierin staan de resultaten van een kwalitatief onderzoek naar de mensenrechten van ouderen in zes verpleeghuizen, aan de hand van vier thema’s: eten en drinken, persoonlijke verzorging, leefomgeving en invulling van de dag. Daarnaast legt het een aantal risico’s – en daarmee kansen voor verbetering – bloot. Deze zijn het grootst op het gebied van daginvulling.

Te weinig te doen
Uit het rapport blijkt dat veel ouderen gedurende de dag weinig om handen hebben. Hoewel zij in staat zijn activiteiten te ondernemen en hier belangstelling voor tonen, is het aanbod van activiteiten in het verpleeghuis lang niet altijd voldoende of sluit het niet goed aan bij individuele interesses. Cliënten hebben in sommige gevallen weinig zeggenschap over de manier waarop zij de dag doorbrengen. Degenen die op ondersteuning zijn aangewezen voor het ondernemen van activiteiten, ontvangen deze niet altijd, waardoor zij bijvoorbeeld amper buiten komen. Een zinvolle dag is een van de factoren die kan bijdragen aan het recht op menswaardige behandeling. In het geval van onvoldoende activiteitenaanbod en ondersteuning kan het recht op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in het geding komen.

Persoonlijke verzorging 
Cliëntgericht werken, ofwel rekening houden met individuele wensen en behoeftes van bewoners, lijkt het beste te slagen bij de persoonlijke verzorging. Hier zijn zorgprofessionals in staat om één-op-één te werken met cliënten. Dikwijls is geconstateerd dat familieleden en cliënten blij zijn met de manier waarop het uiterlijk van bewoners verzorgd wordt. Tegelijkertijd merkt het College dat professionals in bepaalde gevallen nog meer kunnen letten op de juiste aanspreekvormen richting bewoners en het voorkomen van inbreuken op de privacy. Zo sprak het College verschillende zorgprofessionals die cliënten tijdens het wassen gedeeltelijk met een handdoek afdekken – een kleine handeling die het recht van privacy van de bewoner respecteert en een gevoel van ongemak wegneemt. Ook geven bepaalde zorgmedewerkers cliënten zoveel mogelijk de vrijheid om te bepalen wanneer ze opstaan, wat cliënten meer autonomie geeft.

Aanbeveling 
Een aanbeveling van het college is het centraal stellen van de cliënt. Tijdgebrek, een complicerende factor die op diverse plaatsen in het onderzoek naar voren komt, kan leiden tot inbreuken op mensenrechten en is daarom een aandachtspunt voor de verpleeghuizen en de politiek. De daginvulling hangt nauw samen met dit aspect. Vanuit het Plan van Aanpak ‘Waardigheid en Trots’ van staatssecretaris Van Rijn is hier inmiddels geld voor beschikbaar gesteld.

Reactie vakbond 
Vakbond FNV Zorg en Welzijn is het met het college eens dat ouderen in verpleeghuizen recht hebben op menselijke zorg en een waardige oude dag. De bond maakt wel de kanttekening dat dit alleen kan als de hoge werkdruk in de zorg wordt aangepakt. ‘Medewerkers in verpleeghuizen werken elke dag keihard om de zorg goed te kunnen verlenen en om de belangen en wensen van de cliënten centraal te laten staan. Alleen is dat vanwege de werkdruk niet altijd mogelijk, en voor veel zorgmedewerkers is dat heel erg moeilijk. Zij proberen dat zelfs in hun vrije tijd op te vangen.’

Klik hier voor het rapport ‘De cliënt centraal’ >>