Schaamte bij verpleegkundigen voor medische missers

Dat moet veranderen, concludeert onderzoekster en huisarts Dorien Zwart, verbonden aan de Universiteit Utrecht. Voor haar proefschrift onderzocht zij hoe incidenten worden gemeld door huisartsen in opleiding. Dat deed ze in onder andere vijf grote huisartsenpraktijken met 110 medewerkers, in een huisartsenpost en tijdens de opleiding tot huisarts. ‘Het is ontzettend naar als dingen misgaan in een huisartsenpraktijk voor de patiënt, maar ook voor de hulpverlener. Dan kun je denken aan een arts die een dubbele longontsteking of een longembolie over het hoofd ziet. Of het kwijtraken van een urinekweek, het verwisselen van medicatie of vergeten van een recept.’

Communicatie

Fouten maken is het laatste wat een arts, assistente of verpleegkundige wil, en dat maakt het tevens moeilijk om erover te praten, aldus Zwart. ‘Terwijl gedetailleerde communicatie noodzakelijk is om fouten in de toekomst te voorkomen.’ De onderzoekster stelt dat evaluatie over medische missers dan ook binnen de huisartsenpraktijk plaats moet vinden, en niet via een extern orgaan als een medische commissie. ‘Het moet veilig zijn om precies te bespreken waarom iets misging. Dat moet zo snel mogelijk gebeuren en dat kan het beste binnen de eigen organisatie, waar iemand opgeleid wordt om deze moeilijke gesprekken te voeren.’

Organisatorische gebrekkigheid

Oorzaken voor medische missers liggen overigens niet altijd aan onkunde, stelt Zwart, maar ook aan organisatorische gebrekkigheden in een huisartsenpraktijk. Huisartsen in opleiding kunnen daarbij fungeren als medisch detectives, denkt de onderzoekster. ‘Zij komen een praktijk fris binnen en lopen vaak tegen zwakke plekken in een organisatie op. Bijvoorbeeld het ontbreken van duidelijke procedures waardoor verwijsbrieven, urine-of huidmonsters kwijtraken, of onduidelijk is wie de controle van de medische instrumenten doet. Huisartsen en assistenten die er al tijden werken, merken daar vaak niets meer van.’

Onderzoek

In totaal ondervroeg Zwart en collega’s 79 huisartsen in opleiding om een half jaar medische missers te melden. Van hen rapporteerden 24 samen 44 incidenten. Bij 34 incidenten was de fout niet te wijten aan de arts in opleiding. In 39 gevallen hadden de fouten kunnen leiden tot matige of ernstige schade. De huisartsen in opleiding bespreken deze problemen wekelijks op hun universitaire opleiding. ‘Maar van hun ervaringen wordt verder geen structurele analyse gemaakt.’ Dat is een gemiste kans, denkt Zwart, want daar zouden de huisartsenpraktijken op hun beurt weer hun voordeel mee kunnen doen, betoogt ze.

Redactie TvZ