Verhoogt nabellen na ontslag de patiënttevredenheid?

Casus
Recent is op je afdeling een nieuw beleid rondom nazorg ingesteld. Verpleegkundigen bellen eenmalig alle patiënten binnen drie dagen tot een week na ontslag uit het ziekenhuis, met als doel de tevredenheid van patiënten te verhogen. Achteraf vraag je je af of het nabellen wel kritisch is getoetst.
[end frame]

1 Formuleer je vraag
(P=patiënt of probleem, I=interventie, C=vergelijking en O=uitkomst)
P = Volwassen patiënten ontslagen na een ziekenhuisopname op een verpleegafdeling
I = Binnen een week eenmaal nabellen door een verpleegkundige
C = Standaard beleid zonder telefonische follow-up
O = Tevredenheid

2a Zoekstrategie
Gezocht in de Cochrane Library (in de database voor systematische literatuuronderzoeken en die voor clinical trials).2 Zoektermen: discharge AND telephone AND hospital.

2b Opbrengst zoekstrategie
1. Een systematisch literatuuronderzoek (SR) over het effect van telefonische follow-up na ontslag uit het ziekenhuis.3
2. Verschillende gerandomiseerde onderzoeken (RCT’s) werden gevonden, maar slechts een daarvan voldeed aan de inclusiecriteria zoals benoemd in de PICO.4

3a Beoordeling methode
Mistiaen en Poot hebben totaal 33 onderzoeken geïncludeerd.3 De methodologische beoordeling vond onafhankelijk door beide auteurs plaats en bestond uit de beoordeling van zeven kwaliteitscriteria. Van de 33 onderzoeken werd in elf tevredenheid gemeten. Wij hebben hiervan alleen de zes RCT’s geselecteerd waarin een verpleegkundige de ontslagen patiënten nabelde. Er was maar één aanvullend onderzoek dat voldeed aan de PICO-criteria, maar het startmoment van het nabellen was in deze studie onduidelijk.
Wakefield et al voerde een RCT uit waarin standaardzorg werd vergeleken met telefonische nazorg of nazorg met een videotelefoongespek. Randomisatie vond plaats door middel van ondoorzichtige enveloppen, dus toewijzing van de patiënten aan de interventie- of controlegroep vond geblindeerd plaats. De uitkomstbeoordelaar (degene die het effect van beide behandelingen beoordeelt) was echter niet geblindeerd, waardoor het mogelijk is dat deze de effecten van interventie- en controlebehandeling verschillend beoordeelde.5

3b Beoordeling resultaten
Mistiaen en Poot vonden in geen van de zes geselecteerde onderzoeken een significant verschil in tevredenheid.3 Hetzelfde geldt voor Wakefield et al.4

4 Conclusie en toepassing
Er zijn weinig goed uitgevoerde onderzoeken naar het effect van nabellen op tevredenheid uitgevoerd. Duidelijk voordeel werd in het beperkte aantal onderzoeken niet aangetoond. Nabellen is vanuit patiëntenperspectief echter wel een patiëntgericht gebaar en levert voor de patiënt geen risico’s of complicaties op. Hoewel de service wel extra tijd en coördinatie van de verpleegkundigen kost, is het geen grote verandering in het zorgproces en vereist het geen ingewikkelde infrastructuur.

5 Evaluatie
Omdat geen enkele studie een positief significant resultaat heeft kunnen vinden, wordt het beleid om patiënten na ontslag eenmaal te bellen niet uitgebreid. Het huidige beleid blijft ondanks het weinige bewijs gehandhaafd, maar er vindt wel aanvullend (literatuur)onderzoek plaats. Dit om andere interventies te vinden die wel effect hebben op tevredenheid na ontslag, of om het effect op tevredenheid te bepalen als de inhoud van het telefonische contact wordt veranderd. Doel kan dan zijn het opsporen van problemen waar patiënten thuis mee te maken krijgen, om daar in de toekomst proactief op te kunnen inspelen.

Nee: nabellen na ontslag verhoogt de patiënttevredenheid niet

Tekst: Hester Vermeulen, Robert Simons1

Noten
1. Hester Vermeulen is stafadviseur, projectleider en verpleegkundig onderzoeker, afdeling kwaliteit en procesinnovatie en Robert Simons is verpleegkundig bestuurder, beide werkzaam in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Meer informatie: h.vermeulen@amc.uva.nl.
2. www.thecochranelibrary.com
3. Mistiaen P, Poot E. Telephone follow-up, initiated by a hospital-based health professional, for postdischarge problems in patients discharged from hospital to home. Cochrane Database of Systematic Reviews 2006, Issue 4; Art. No.: CD004510. DOI: 10.1002/14651858.CD004510.pub3.
4. Wakefield BJ, Holman JE, Ray A [et al]. Outcomes of a home telehealth intervention for patients with heart failure. Journal of telemedicine and telecare. 2009;15: 46-50.
5. Meer uitleg over de beoordelingscriteria op www.pico.nu.