Vermindert maagspoelen misselijkheid bij pasgeborenen?

Casus
Op de afdeling zuigelingen krijgen pasgeborenen soms een maagspoeling. Deze zou de misselijkheid verminderen, maar ervaringen over de effectiviteit ervan wisselen. Ook is er onduidelijkheid over het tijdstip, de frequentie en de uitvoering van de maagspoeling. Je gaat op zoek naar wetenschappelijk bewijs wat het beste is.

1 Formuleer je vraag
(P=patiënt of probleem, I=interventie, C=vergelijking en O=uitkomst)
P = Pasgeborenen 
I = Maagspoelen
C = Geen maagspoelen
O = Misselijkheid, verdragen van voeding

2a Zoekstrategie
Gezocht in de Cochrane database, Pubmed, Embase en Cinahl.2 Zoektermen: infant OR newborn OR neonate AND stomach OR gastric AND lavage NOT poison*6.

2b Opbrengst zoekstrategie
We vonden drie studies:
1. Een gerandomiseerde studie van Cuello-Garcia naar de effectiviteit van maagspoelen bij gezonde pasgeborenen.3
2. Een studie van Patel naar de effectiviteit van maagspoelen met moedermelk bij prematuren.4
3. Een studie van Narchi naar maagspoelen bij pasgeborenen wanneer bij de geboorte sprake is van meconiumhoudend vruchtwater.5

3a Beoordeling methode
Het onderzoek van Cuello-Garcia is goed uitgevoerd.3 Zo verrichtten de onderzoekers een computergestuurde randomisatie. De behandelaars/verzorgers kregen voor de interventie bovendien een blinddoek om. Verder waren de groepen bij aanvang van de studie vergelijkbaar. De onderzoekers hebben de gegevens tot slot adequaat geanalyseerd.
Ook in de studie van Patel verrichtten de onderzoekers een computergestuurde randomisatie.4 Daarentegen waren de behandelaars niet geblindeerd. Dit is cruciaal, omdat de behandelend arts op basis van een klinisch oordeel besluit wanneer een zuigeling kan overgaan op enterale voeding. Ook waren de groepen bij aanvang van de studie niet helemaal vergelijkbaar (de interventiegroep heeft meer complicaties) en de onderzoekers corrigeerden dit in de analyse niet.
Het onderzoek van Narchi is methodologisch zwak.5 De randomisatie bestaat uit toewijzing op basis van (on)even dagen, waardoor deze niet volledig op toeval berust. Bovendien ontbreekt de blindering. Evenmin is onduidelijk of de groepen vergelijkbaar zijn.

3b Beoordeling resultaten
De studie van Cuello-Garcia is uitgevoerd bij 124 gezonde à terme geboren kinderen direct na de geboorte. De zuigelingen kwamen na randomisatie in een interventiegroep (n = 63) of controlegroep (n = 61). De pasgeborenen in de interventiegroep kregen binnen één uur na de geboorte een maagspoeling met een dextrose 5%-oplossing via een maagsonde. De controlegroep kreeg geen maagspoeling. De uitkomstmaten waren braken en een succesvolle start van borstvoeding. Uit de resultaten blijkt dat er tussen de twee groepen geen significant verschil is in effect op braken. De auteurs concluderen dat maagspoelen bij gezonde pasgeborenen geen meerwaarde heeft.3
Het onderzoek van Patel is uitgevoerd bij premature zuigelingen op een afdeling neonatologie.4 De zuigelingen kwamen na randomisatie in twee groepen van elk veertig kinderen. In de interventiegroep kregen de baby’s vier uur na de geboorte en vervolgens elke drie uur een maagspoeling met moedermelk. De controlegroep kreeg deze maagspoeling niet. Alle geïncludeerde zuigelingen kregen parenterale voeding. De kinderen in de interventiegroep gingen significant sneller over op volledige enterale voeding. Ook was de gemiddelde opnameduur in deze groep significant korter. De onderzoekers concluderen voorzichtig dat maagspoelen met moedermelk het verdragen van enterale voeding mogelijk bespoedigt.
De studie van Narchi is uitgevoerd bij 540 à terme pasgeborenen met meconiumhoudend vruchtwater. De resultaten van deze studie zijn onbruikbaar omdat deze studie methodologisch te zwak is.5

4 Conclusie en toepassing
Bij gezonde pasgeborenen lijkt een maagspoeling geen meerwaarde te hebben in relatie tot misselijkheid en braken. Bij prematuren heeft een maagspoeling met kleine hoeveelheden moedermelk mogelijk een positief effect, maar dit vraagt om een nadere onderbouwing met betrouwbaar en valide wetenschappelijk onderzoek.

5 Evaluatie
Op basis van de drie onderzoeken kunnen we stellen dat een maagspoeling bij pasgeborenen geen toegevoegde waarde heeft. Bovendien is de interventie discomfortabel. Dit zijn voldoende redenen om een maagspoeling bij zowel à terme pasgeborenen als prematuren achterwege te laten. Een bijkomend voordeel is tijdsbesparing. De resultaten van dit literatuuronderzoek delen we in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam met de afdeling neonatologie en de afdelingen met zorg voor pasgeborenen. We vragen de protocollencommissie het protocol over maagspoelen bij pasgeborenen aan te passen.

Nee, maagspoelen bij gezonde à terme pasgeborenen heeft geen zin

Tekst: Jolanda Maaskant, Corianne van der Perk en Joke Wielenga1

Noten
1. Jolanda Maaskant is stafmedewerker kwaliteit, Corianne van der Perk is kinderverpleegkundige en seniorverpleegkundige kwaliteit, en Joke Wielenga is verpleegkundig onderzoeker. Allen zijn werkzaam in het Emma Kinderziekenhuis (EKZ) van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. Meer informatie: j.m.maaskant@amc.uva.nl.
2. www.thecochranelibrary.com, www.pubmed.com, www.embase.com, www.cinahl.com.
3. Cuello-Garcia C, Gonzalez-Lopez V [et al]. Gastic lavage in healthy term newborns: a randomized controlled trial. An Pediatr 2005;63(6):509-13.
4. Patel AB, Shaikh S. Efficacy of breast milk gastric lavage in preterm neonates. Indian Pediatr 2007;44(3):199-203.
5. Narchi H, Kulaylat N. Is gastric lavage needed in neonates with meconium-stained amniotic fluid? Eur J Pediatr 1999;158:315-17.
6. Dankzij de asterix achter een woord zoekt het systeem naar alle woorden die beginnen met poison, dus ook poisons, poisoning, enzovoort.