'Verzorgenden hebben verantwoordelijkheid bij alcoholmisbruik cliënten'

Dit zegt verpleegkundig specialist Dick van Etten in het nieuwste nummer van Tijdschrift voor Verzorgenden, het vakblad voor verzorgenden die in de ouderenzorg werken. Van Etten geeft klinische lessen aan verzorgenden over alcoholgebruik bij ouderen en begeleidt alcoholverslaafde ouderen in zorginstellingen. Daarnaast geeft hij verzorgenden die klinische lessen over alcoholgebruik bij ouderen.

Lees ook: Zo signaleer je alcoholmisbruik bij je cliënt

In zorginstellingen geldt de regel: alles wat de cliënt achter de deur van zijn eigen appartement doet, is zijn eigen zaak waarmee verzorgenden zich niet horen te bemoeien. Want dat zou een inbreuk op de levenssfeer van de cliënt betekenen. Daarnaast is het voor veel verzorgenden taboe om over het alcoholgebruik te praten met de cliënt, aldus Van Etten. ‘”Ach, gun die man nou zijn borrel”, zeggen ze dan. Toch vind ik dat verzorgenden hierbij wel degelijk een verantwoordelijkheid hebben.’

Vicieuze cirkel

Want Van Etten vraagt zich af of het nog maar de vraag is of het de eigen keus van de cliënt is om te veel te drinken. ‘Veel ouderen zijn zich niet bewust van de gevolgen van alcoholgebruik. Ze belanden in een vicieuze cirkel: drinken omdat ze zich slecht voelen, en vervolgens voelen ze zich nog eenzamer en beroerder, waardoor ze weer naar de fles grijpen. Ja, ze mogen zelf weten hoe ze hun leven inrichten. Maar je hebt als zorginstelling én als verzorgende ook een verantwoordelijkheid om goede zorg te leveren. De kwaliteit van leven gaat er juist aanzienlijk op vooruit als een oudere mindert met alcohol. Het is aan de verzorgende om de cliënt hierop te wijzen.’

Lees ook: Verpleegkundige onderschat alcoholprobleem ouderen

‘Te gek voor woorden’, vindt ouderenzorgvernieuwer Hans Becker als hij hoort van het idee om verzorgenden een rol te laten spelen bij het alcoholgebruik van ouderen. ‘Je hoort je niet te bemoeien met de privacy van die mensen. Zolang iemand gezonde hersens heeft, is hij zelf verantwoordelijk voor zijn leven, niet een of andere verzorgende van 28 jaar. (…) Ik vind de betutteling van ouderen een veel groter probleem dan het alcoholgebruik.’

Blog Jos: ‘Onder invloed van alcohol’

Betutteling vindt Van Etten het allerminst. Hij pleit zelfs voor preventie van alcoholisme in een vroeg stadium, bijvoorbeeld bij het intakegesprek met de bewoner. Hiervoor is een speciale test ontwikkeld, waarbij je de cliënt kunt vragen naar zijn alcoholgebruik: de Audit-C. ‘Als de cliënt een hoge score haalt, kun je spreken van risicovol alcoholgebruik en is extra alertheid geboden. Wil de cliënt minderen, dan kun je hem hierbij helpen door samen een plan te maken en dit regelmatig te evalueren.’

Groeiend probleem

Alcoholgebruik bij ouderen is een groeiend probleem. De afgelopen tien jaar is het aantal geregistreerde 55-plussers met een alcoholhulpvraag meer dan verdubbeld. Ook in verzorgings- en verpleeghuizen is het een toenemend probleem. Ouderen drinken er gemiddeld meer alcohol dan zelfstandig wonende ouderen: bij ouderen is 5,1 procent van alle problemen aan alcohol gerelateerd. In verzorgings- en verpleeghuizen is dit zo’n 9,6 procent.

Trage stofwisseling

Na het zestigste levensjaar kan een lichaam aanzienlijk minder goed tegen alcohol. Door de tragere stofwisseling breekt de alcohol langzamer af in het lichaam. Een oudere doet er twee keer zo lang over om een glas alcohol af te breken dan een jong persoon. Alcoholgebruik kan het valgevaar bij ouderen vergroten, evenals de kans op depressie, angst- en slaapklachten, desoriëntatie, geheugenverlies, maagproblemen en incontinentie.