Casus Benaderingsplan: 'Speels begrenzen'

Meneer Kniezeer, die zijn verplegend personeel betast, is verworden tot een ‘mythe’ op afdeling Zeldenlust. Pas op met dergelijke negatieve beeldvorming, stelt ouderenpsycholoog Sarah Blom. Het leidt tot veel eenzaamheid en verdriet achter de verpleeghuisdeur. In deze casus stelde ze samen met het team van Zeldenlust onderstaand Benaderingsplan op.

De negatieve beeldvorming leidde ertoe dat meneer Kniezeer werd genegeerd, afgestraft en vermeden. Verwaarlozing ligt hierbij voortdurend op de loer, stelt ouderenpsycholoog Sarah Blom. In deze casus stelde zij samen met het team het volgende plan van aanpak op, om beter met meneer Kniezeer om te kunnen gaan.

Benaderingsplan

• Meneer Kniezeer wordt bij binnenkomst in de huiskamer expliciet gegroet middels een grote ‘handzwaai’. Sterke visuele prikkels werken goed bij de heer. Hij voelt zich hierdoor direct gezien en erkend.
• Rondom zijn plek in de huiskamer druppelen we met regelmaat ontgeurder vloeistof om de urinelucht te verminderen. Op zijn kamer plaatsen we een vernevelaar.
• Iedere dienst wordt er een buddy binnen het team aangewezen die op vaste momenten contact maakt met de heer, doorgaans 5 tot 10 minuten – driemaal daags.
• Zijn poezenboeken worden op deze momenten samen doorgebladerd. Tevens schaft de eerst verantwoordelijke verzorgende wat dvd’s van poezen aan om ze af en toe samen te bekijken.
  Ook zingt de heer graag samen volksliedjes en oude Hollandse versjes tijdens de contactmomenten.
• Griet de snoezelpoes wordt expliciet betrokken in het leven van de heer Kniezeer.
  De heer weet weliswaar dat het geen echte poes is, maar behandelt de poes wel als zodanig. Wij doen hetzelfde en sluiten aan bij zijn belevingswereld. Het geven van onze liefde aan de poes (denk aan een aai over het kopje, tegen het poesje spreken, een schoteltje melk etc.) doet de heer erg goed (hij voelt zich op deze momenten echt een trotse ouder).
• Nadere observatie heeft uitgewezen dat de heer nog masturbeert en erin slaagt te ejaculeren. De heer laat een aantal (voor)signalen zien wanneer hij de behoefte heeft te masturberen (o.a. wrijven over zijn broek rondom het gebied van de penis). Op deze momenten brengen we de heer naar zijn kamer en bieden we hem de privacy die hij en zijn omgeving nodig heeft. We leggen iedere dag een stapeltje schone handdoeken neer.
• Onderin de kast van de heer liggen oude pornoblaadjes. Door zijn dementie en verminderde mobiliteit slaagt de heer er niet altijd in deze blaadjes te pakken op de momenten dat hij hier behoefte aan lijkt te hebben. Zodoende reiken we met regelmaat de blaadjes aan en leggen ze in het zicht.
• Bij het contact met de heer geven we de heer direct een hand middels de speciale handgreep methode (zie stencil in de zorgmap). Deze handgreep komt sterk tegemoet aan zijn behoefte aan lichamelijk contact (proprioceptische input) én draagt er ook toe bij dat je controle hebt over de handbewegingen van de heer – ofwel de hand zal minder snel bewegen naar jouw intieme delen.
• De heer houdt erg van volksliederen. Zodoende maken we gebruik van volksmuziek tijdens de ochtendzorg. Dit creëert een prettig moment. Om verder tegemoet te komen aan zijn muzikale voorkeur neemt de heer op woensdag deel aan de muziekmiddag. In de huiskamer krijgt de heer een koptelefoon aangereikt met muziek.
• De heer wordt zoveel mogelijk middels humor en speelsheid begrensd in zijn seksuele opmerkingen. De heer is hiervoor erg ontvankelijk. Het is belangrijk te realiseren dat er niet altijd een seksuele lading schuilgaat achter zijn opmerkingen! Soms geeft een opmerking enkel zijn gemis aan intimiteit/verbondenheid weer en is het bieden van nabijheid passender én wenselijker dan het begrenzen van zijn gedrag. Een voorbeeld van ‘speels begrenzen’ is: ‘Ik begin er niet meer aan, ik krijg alleen maar klachten thuis, nee, mij niet gezien’. Hierna verleggen we zijn aandacht vrijwel direct naar een ander gespreksonderwerp of zingen we samen een lied (de heer zingt vrijwel meteen mee). Soms wil het ook helpen de opmerking te negeren. Geen aandacht leidt tot uitdoven van gedrag. Benoem wat je komt doen: ‘ik kom u even wassen, ik ben de zuster’.
• Op de badkamer hebben we een aantal poezenposters ophangen. Tevens hebben we op een aantal zorgschorten poezen laten drukken. Dit levert niet enkel leuke gesprekken op, maar wanneer het nodig is om zijn aandacht te verleggen, slagen we hierin veel beter. Het schort zorgt er tevens voor dat de boezem en ratio heup/boezem minder zichtbaar is voor de heer.
• Aan de rand van de huiskamer wordt een gezellige zithoek gecreëerd voor de heer Brugman en meneer Kniezeer. Hiermee zorgen we ervoor dat de gezelligheid zich niet enkel afspeelt aan de grote eettafel. Deze hoek wordt voorzien van een mand voor snoezelpoes Griet.
• Voor de heer wordt een professionele seksverzorger overwogen. Deze medewerker kan de heer nog meer tegemoet komen in zijn seksuele behoeften.