De verzorging van post ok-patiënten

Schaamtegevoel
Protocollen zijn uitgangspunten. Toch is het in sommige gevallen aardig om bijvoorbeeld een vrouw een onderbroek te laten aanhouden als ze voor een liesbreukoperatie komt. Voor sommige mensen is het uitdoen van een onderbroek een grote stap, zeker als ze geopereerd moeten worden. Dat geldt ook voor een bh. De meeste ziekenhuizen hanteren protocollen waarin voorgeschreven is dat de bh uit moet, terwijl dat voor de anesthesie of operatie helemaal niet nodig is. Het comfort en het gevoel van veiligheid voor de patiënt zijn wat mij betreft belangrijker dan een beetje gewurm met de ECG-draden rond een bh-bandje.
Veel vrouwen geven aan zich erg ‘bloot’ te voelen als alles uit moet en ze alleen in een onhandig ok-hemdje in een koud bed naar de ok worden gebracht. Als jij het idee hebt dat iemand daar zich erg onveilig in voelt laat je het gewoon aan. Draag het wel even over als je op de ok komt. Als de collega’s op de ok het beslist noodzakelijk vinden dat het uit moet, kan dat ook na de start van de anesthesie en wordt het weer aangedaan voor het eind van de anesthesie. Zelfs bij een curettage, dus. Het levert iets meer werk op voor je ok-collega’s, maar dat team bestaat altijd uit vier personen of meer dus dat moet geen probleem zijn.

Familieleden en bereikbaarheid
Voor de achterblijvers die op hun geliefde of familie moeten wachten duurt elke minuut een uur. Het is heel belangrijk dat de operateur een kloppend telefoonnummer heeft waarop hij of zij de familie kan bellen als de operatie klaar is. Het kan handig zijn als de verpleegkundigen van de afdeling het in de overdracht meenemen, maar het blijft de verantwoordelijkheid van de chirurg die belt.
De trend is dat de operateur zelfs al op de ok belt zodra de handschoenen uit gaan. In speciale gevallen (kinderen, heel bijzondere situaties) is het voor familie zelfs mogelijk om een kijkje op de recovery te komen nemen, al stuit dit op bezwaren in de hoek van de privacy van andere patiënten. Ook de logistiek van en naar de recovery is soms ingewikkeld, maar goed, dat weten jullie wel.

Tender loving care
Ik zeg wel eens, behandel hem als een pasgeboren baby als de operatiepatiënt op de verpleegafdeling terugkomt. Hij kan bang zijn, onrustig, misselijk, kan pijn hebben, zich ongemakkelijk voelen, aandrang hebben om te plassen of te poepen, benieuwd naar de wond, onhandige slangen die trekken, geluiden van pompen en piepjes. Gemis van het kunstgebit, kou, rugpijn, noem maar op. Niet voor alles ligt de oplossing klaar, toch zijn die eerste uren – net als bij een geboorte – bepalend voor het herstel. Hieronder puntsgewijs het probleem en een voorbeeld van EEN oplossing (toch nog een beetje techniek):

• Bang. Heroriënteren in tijd-plaats-persoon: het effect van de premedicatie kan zijn dat er een retrograde amnesie bestaat en hij dus niet meer weet dat hij ooit naar de ok is gebracht. De patiënt weet dus niet dat hij al geopereerd is. Blijven herhalen is dan het devies. Ook voor de      familie kan dit beangstigend zijn; sommigen denken dat er een hersenbeschadiging heeft plaatsgevonden.
• Onrustig. Pijn: analgetica.
• Hyperventilatie. Handen op de buik, adem vóór met de buikspieren 1 in, 3 uit. Ademhaling 1 op 3. Blijf erbij, sommigen hebben verlatingsangst.
• Misselijk. Anti-emetica en als Primperan® (metoclopramide) niet helpt bel je de arts voor ondansetron en dexamethason omdat deze ook goed werken.
• Misselijk met maagsonde. Zit de sonde geknikt in de keel? Loopt ‘ie goed af?
• Pijn. Analgetica, herpositionering in bed. Zitten z’n tenen niet klem? Ligt hij niet op een dopje of een oud spuitje? Zit de drain of katheter juist gefixeerd?
• Duizelig. Check de ademweg, de ademhaling, meet de tensie en voel de kracht van de pols.
• Blauwig. Teveel koolzuurgas in het arteriële bloed met goede circulatie (vuistregel). Alarmprocedure volgen.
• Grauwig. Te weinig arteriële circulatie (vuistregel). Alarmprocedure volgen.
• Gapen/geeuwen/bleek/slap. Check glucosewaarde en laat iemand dat apparaatje  halen, loop niet weg. Hij kan ook een hartinfarct of een cva hebben.
• Oplopende hartfrequentie. Ouderen komen dan in de problemen omdat tijdens   diastole het hart zelf zuurstof krijgt. Door de tachycardie wordt die periode te kort en is de vraag naar zuurstof hoger dan het aanbod. Dreiging infarct. Wat jij niet ziet is dat het ECG al aan het veranderen is. Geef extra zuurstof, kalmeer de patiënt en haal de arts erbij. Er moet iets gebeuren. Waarschijnlijk begin je met pijnbestrijding, maar dat kan ook iets anders zijn, zoals ‘niet lullen maar vullen’.
• Onrust en katheter.  Blaaskrampen? Geef oxybutinine (Kenterapleister®). Ballongrootte iets verkleinen kan ook helpen.
• Onrust en snelle ademhaling. Geef extra zuurstof.
• Bibberen met normale temp. Pethidine® (hydrochloride ) 75 mg i.m.
• Bibberen met lage temp. Warme moltons onder en boven en elke 15 minuten vervangen. Graag even de gordijnen dicht. Zuurstof blijven geven tot de temp weer normaal is. Meten!
• Infuus doet pijn. Herfixeren of vervangen (na Emla®).
• Neus is branderig. Teveel zuurstofflow door zuurstofslangetje, probeer een brilletje maar let op dat de nervus facialis (aangezichtszenuw, die zich vertakt over het gelaat) niet belast wordt. Doe je het over de oren? Plak er dan een stukje DuoDerm® op. Decubitus op je oor doet erg veel pijn!
• Rugpijn. Benen omhoog knikken, geeft ontspanning lage rugspieren.
• Schouderpijn na laparoscopie CO2-rest in de buik. Wat platter leggen en analgetica.
• Koude voeten. Sokken aan, twee paar sokken is nog beter.
• Tintelende ellebogen-vingers. Anesthesie bellen in verband met dreigende complicatie van de operatieprocedure, mogelijk beschadiging van de       nervus ulnaris (elleboogzenuw) door liggingsfout.
• Tintelende voeten. Idem, tenzij ruggenprik is gedaan. Kan beschadiging zijn van nervus peroneus (kuitbeenzenuw), en dat kan onder anderen gebeuren in gynaecologische positie (de steensnede, waarbij de benen in de steunen liggen. Als ze daar niet goed in liggen en de patiënt niets voelt door de anesthesie kunnen de zenuwbanen door druk beschadigen. De naam van die baan is de nervus peroneus, die aan de buitenkant van je knie loopt. Dat is precies de plek waar een been op steunt. Als iemand na een ingreep op die plek klachten aangeeft, moet de anesthesioloog geïnformeerd worden.
• Doet de patiënt NIETS?! SAFE approach: Shout for help, Approach with care, Free from danger en Evaluatie ABC, ga reanimeren.

Extra’s
-Muziekje op koptelefoon
-Geef een ijsje als de patiënt niet mag eten en bijna niets mag drinken     
-Vaseline op uitdrogende lippen
-Onderlaken straktrekken
-Vragen noteren om straks aan arts voor te leggen
-Hebben we genoeg pijnpompen etc. om 24 uur door te komen?
-Gebit en leesbril teruggeven
-Naar de geliefde of familie laten bellen

Wie kan dit niet complete overzicht aanvullen? Met z’n allen leren we van elkaar!