Verzorgende wordt cliënt in Participatiekliniek

Betekent dit dat de verzorgenden ook worden verschoond en gewassen?

‘Nee, daar hebben we de grens getrokken. De verzorgenden ervaren heel veel, maar ze hoeven niet naakt. Het is niet de bedoeling dat we hiermee eventuele deelnemers afschrikken, je moet je wel veilig voelen. Toch kregen we wel van een aantal deelnemende verzorgenden te horen dat het wat hen betreft wel wat verder mocht gaan. Maar goed, daarvoor is dit ook een pilot.’

Wat ervaren de verzorgenden wél?

‘Als ze met de bus naar ons toekomen, krijgen ze al een paspoortje waarop ze een ouder uiterlijk hebben. Daar begint de transformatie al. Eenmaal in het huis, krijgt ieder een mankement toebedeeld: de ene is blind, en krijgt een speciale bril op, de ander een koptelefoon waarmee hij slechter hoort, de volgende in een rolstoel, de ander een verlamming, door zijn arm vast te binden… Vervolgens gaan zij op verschillende manier beleven wat de cliënten ervaren. We hebben hiervoor speciale kamers ingericht.’

Zoals?

‘Eén kamer heet de Witte Waas, waarmee we simuleren hoe het is om dementie te hebben. Er kunnen vijf mensen in de kamer, die compleet wit is. Zij gaan onder een soort droogkap zitten, waar vreemde geluiden uit komen. Af en toe klinkt hier iets herkenbaars in door, zoals een kerkklok, of een kinderliedje. Het werkt heel vervreemdend, en ook al zit je zo’n tien minuten in zo’n kamer, het heeft al een paar verzorgenden geëmotioneerd.’

Waarom?

‘Omdat het heel confronterend kan zijn om zelf te ervaren hoe het is als je omgeving  vervreemdend is. Door de waas van geluiden kun je opeens opschrikken als je een ander geluid hoort. Als ze die schrikreactie hebben, realiseren deelnemers zich opeens waarom hun cliënten zo kunnen schrikken. Dat geeft veel nieuwe inzichten.’

Zorgdirecteur Laurent de Vries liet zich 24 uur lang opnemen in een verpleeghuis. Hij liet zich wél wassen door verzorgenden. Lees meer >>

Deelname duurt 24 uur, is een verzorgende al die tijd ‘opgenomen’?

‘Nee, de eerste dag staat in het teken van de opname en ervaren hoe het is om cliënt te zijn, dag twee staat in het teken van reflecteren op wat je hebt meegemaakt. De opname vindt plaats in een leegstaand verpleeghuis in het dorp Megen. Het project is tot stand gekomen dankzij subsidie uit het programma Waardigheid en Trots uit het ministerie van VWS. Vijftien organisaties kunnen hiermee gratis aan de pilot deelnemen, die tot januari duurt. Er is enorm veel animo voor deelname: ruim zeventig organisaties hebben zich opgegeven. Maar de vijftien deelnemende organisaties zijn nu gekozen.’

Hoe zijn de reacties van verzorgenden?

‘Heel positief. Ze vinden het ook confronterend, maar vinden het fijn dat ze het zelf kunnen ervaren, in plaats van dat je de info in een klinische les geeft. Als je zelf ervaart hoe het is om cliënt zijn, merk je hoe fijn het is als de verzorgende het aankondigt voor je iets gaat doen met de cliënt, in plaats van dat je het direct doet, waardoor de cliënt kan schrikken of het niet begrijpt omdat het te snel gaat. Het verplaatsen met een tillift kan bijvoorbeeld voor bewoners beangstigend zijn. Als je goed uitlegt wat er stap voor stap gaat gebeuren kan dit de bewoner geruststellen. Cliënten voelen zich vaak kwetsbaar, dit kan tools geven om ze de regie terug te geven.’

Wat gaat er na de pilot gebeuren?

‘Gezien de enorme belangstelling ligt het voor de hand dat na januari De Participatiekliniek doorgaat. Of de overheid voor het vervolg middelen beschikbaar stelt moet nog worden besproken. Tijdens deze proefperiode wordt er ook wetenschappelijk onderzoek door een onafhankelijk onderzoeker  Arjella van Scheppingen uitgevoerd.  Ze promoveerde in 2014 op het onderwerp zelfregulering en sociaal kapitaal en werkt nu als zelfstandig onderzoeker, trainer en adviseur. Ze is met name benieuwd naar veranderprocessen bij verzorgenden en verpleegkundigen,  wat ze anders zouden moeten doen om de zorg te verbeteren.’

Inmiddels zitten alle groepen van De Participatiekliniek vol. Wil je evengoed ervaren hoe het is om cliënt te zijn? De Keerzijde geeft ook workshops, waarbij deelnemers 24 uur opgenomen kunnen worden. Meer info >>