'Moderne verpleegkundige moet beeldscherm omarmen'

Ondanks dat ze meestal heel vertrouwd zijn met hun smartphone en tablet, staan studenten verpleegkunde volgens jou niet te trappelen om met e-health aan te slag te gaan.

‘Dat klopt. Aan het begin van dit leerjaar liet ik studenten reageren op een aantal stellingen over e-health. Daaruit bleek dat tachtig procent bang is het contact met de cliënt te verliezen door het verlenen van zorg op afstand. Die houding valt best te begrijpen. Wie voor de verpleging kiest, wil niet achter een beeldscherm zitten. Toch wordt belangstelling voor ict wel verondersteld. Wie het nieuwe beroepsprofiel van de verpleegkundige er op naslaat, leest dat een verpleegkundige op de hoogte moet zijn van ict-ontwikkelingen, deze kan toepassen en openstaat voor nieuwe zorginnovaties. Opleidingen zullen hun curriculum op dit nieuwe profiel moeten afstemmen.’

De Hogeschool Utrecht is al zo’n 2,5 jaar bezig met het ontwikkelen en implementeren van onderwijs over e-health, om verpleegkundigen in spe zo goed mogelijk klaar te stomen voor de toekomst. Hoe gaat dat in z’n werk?

‘Van verpleegkundigen wordt in het nieuwe beroepsprofiel verwacht dat zij op de hoogte zijn van de nieuwste innovaties op het gebied van ICT en deze kunnen toepassen. Dat gebeurt niet als vak apart, maar geïntegreerd in de modules ouderenzorg, psychiatrie, chronisch zieken, kind- kraam- en jeugdzorg. Ieder blok bevat een hoorcollege waarin wordt uitgelegd wat technologie specifiek voor deze patiëntencategorie kan betekenen. Tijdens de lessen communicatieve vaardigheden en klinisch redeneren doen studenten rollenspellen waarbij ze via de iPad vanuit verschillende lokalen cliëntgesprekken met elkaar voeren. Op die manier ervaren ze dat een beeldgesprek met een cliënt heel anders verloopt dan bijvoorbeeld een skypegesprek met een vriend of vriendin. Denk maar aan privacy. De cliënt met wie je aan het beeldbellen bent, ziet alleen jouw gezicht op het scherm en gaat er dus vanuit dat jij ook werkelijk alleen bent. Totdat hij plotseling jouw collega die vlak in buurt zit, hoort hoesten. Op dat moment vraagt hij zich af wie er nog allemaal meer meekijkt en meeluistert. Van tevoren moet je dus goed nadenken in welke ruimte je gaat zitten en wie daar nog allemaal meer van gebruik maken. Zorg op afstand kent nog meer valkuilen, zoals het ontbreken van de sociale context. Ben je bij iemand thuis, dan observeer je hoe hij woont en leeft. Je ruikt ook als het er niet schoon is. Die informatie mis je wanneer het contact via een iPad verloopt. We leren de studenten om goed door te vragen wanneer zij communiceren via beeld en bij twijfel alsnog even bij de cliënt langs te gaan. Dat geldt ook voor klinisch redeneren en het op afstand monitoren van ouderen en chronische patiënten. Uit ons onderzoek blijkt dat ervaren verpleegkundigen daar meer open voor staan dan hun beginnende collega’s. Mogelijk vinden zij het nog eng om op afstand al die uitslagen te analyseren en te koppelen aan een bepaald ziektebeeld, zonder de patiënt zelf te hebben gezien. Die angst hangt natuurlijk samen met het gebrek aan klinische ervaring; ze missen de jarenlange routine die ervaren verpleegkundigen wel hebben.’

Het is niet gemakkelijk om sommige verpleegkundigen over de digitale streep te trekken. Hoe wek je toch hun interesse voor zorgtechnologie, denk je?

‘Je moet verpleegkundigen vooral laten zien wat de voordelen van e-health zijn voor de patiënt. Bijvoorbeeld met YouTube filmpjes waarin een COPD-patiënt toont hoe hij dankzij e-health op een veilige manier toch thuis kan blijven wonen. Studenten krijgen tijdens hun laatste stage ook de opdracht om een e-health-oplossing te zoeken voor een probleem op hun stage-afdeling. Dan zie je ze pas écht enthousiast worden.’

‘E-health interesseert verpleegkundigen nog te weinig’
Onder verpleegkundigen wordt nog weinig interesse getoond en onderzoek gedaan naar e-health. Lees meer>>>