12-uursdiensten: zijn ze slecht voor ons?

Er zijn zeker wetenschappelijke artikelen te vinden over 12-uursdiensten in de verpleging. Het gaat dan vooral om studies van onderzoekers uit de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Op zich logisch, omdat ze daar veel vaker met 12-uursdiensten werken. Probleem van veel van deze studies is dat het kwalitatieve onderzoeken betreft, vaak op basis van enquêtes of gesprekken met verpleegkundigen. Hierin gaat het erom wat de respondenten zelf ervaren, niet om wat aantoonbaar plaatsvindt of achterwege blijft. Omdat het om de ervaringen gaat, zijn er minder zekere conclusies te verbinden aan uitkomsten over onder meer patiëntveiligheid.
Dat is ook de conclusie van een zeer recent gepubliceerde systematic review uit de Verenigde Staten. De twee onderzoekers zochten naar Engelstalige artikelen die tussen 2000 en 2013 waren gepubliceerd met de zoektermen nurse work hours, overtime, work schedule en work shift, en includeerden uiteindelijk 24 artikelen uit onder meer Japan, Nederland, Brazilië, Australië en Canada. De onderzoeken vonden niet alleen in ziekenhuizen plaats, maar ook in verpleeghuizen en andere zorgsettings.

Tientallen collega’s reageerden verhit op het voorstel van de NVZ.
Dat lees je hier >>>

Negatieve invloed

Uit dertien van de geïncludeerde studies blijkt dat de lengte van de dienst invloed heeft op de verpleegkundige zelf en op haar werk, zoals een toename van gezondheidsklachten, intentie om te vertrekken, slaperigheid, noodzakelijke hersteltijd, vermoeidheid en een toename van het aantal prikaccidenten. De resultaten rond afwezigheid en burn-out waren wisselend. Zo nam in het ene onderzoek de jobtevredenheid toe en in het andere juist af als de diensttijd toenam.

Effect op patiënten

Een deel van de artikelen (18 van de 24) richtte zich ook op patiëntresultaten. Zes studies vonden dat bij 12-uursdiensten fouten en bijna-fouten vaker voorkwamen, en dat de patiënttevredenheid afnam. Maar een toename van medicatiefouten, valincidenten, decubitus, en vergissingen werd bij langere diensten niet gerapporteerd. Verder bleek dat de meeste verbanden tussen langer werken en patiëntenresultaten niet significant waren, dus verwaarloosbaar.

Conclusie

De eindconclusie van deze systematic review is dat langere diensten (12-uursdiensten en meer werken dan 40 uur per week) samengaan met slechtere uitkomsten voor verpleegkundigen zelf. Er is echter onvoldoende goed onderzoek gevonden dat heldere conclusies laat trekken over uitkomsten voor de patiënt.
Op basis van de resultaten raden de onderzoekers aan niet alleen de lengte van de dienst, maar ook het aantal weekuren in de gaten te houden om potentiële nadelige effecten op verpleegkundigen te voorkomen. Daar moeten niet alleen de managers alert op zijn, maar verpleegkundigen zelf ook.

’12-uursdienst biedt verpleegkundige meer mogelijkheden’
Op verschillende afdelingen in het Erasmus MC werken verpleegkundigen die dat willen al 12-uursdiensten. Het project is een succes, aldus verpleegkundige en leidinggevende Janneke de Bruine>>>