Medicijnquiz maart 2010: regels rond medicatie

Casus
Mevrouw Klaver wordt opgenomen vanwege een fikse pneumonie. Ze krijgt Combivent® spray (salbutamol en ipratropium) ter verruiming van de luchtwegen en start onmiddellijk met Augmentin® (amoxicilline/clavulaanzuur, breedspectrum antibioticum). Als na twee dagen de temperatuur niet wil zakken, krijgt zij in plaats daarvan een ander breedspectrum antibioticum Ciproxin® (ciprofloxacine) toegediend. Mevrouw Klaver dreigt wat uit te drogen. Ze krijgt een vochtinfuus 1,5 liter NaCl 0,9% met 60 mmol KCl. Door prikkeling van de pleurabladen als gevolg van de pneumonie, geeft mevrouw Klaver hoge pijnscores. Ze krijgt daarvoor driemaal daags Tramal® 50 mg (tramadol, zwak opioïd).

1. De Tramal® wordt driemaal daags gegeven, om 7.00, 14.00 en 22.00 uur. Mag je de dosis van 14 uur al om 12.00 uur uitdelen, tegelijk met andere medicatie?

a) Ja, zolang de patiënt zegt dat ze het kan onthouden.
b) Ja, zolang jij inschat dat de patiënt het kan onthouden.
c) Ja, zolang jij voor het eind van je dienst controleert of het medicijn is ingenomen.
c) Nee, dit vergroot de kans op medicatiefouten (vergeten, verkeerde tijd, onjuist gebruik).
d) Nee, jouw paraaf staat garant voor inname en hier heb je zo onvoldoende zicht op.

2. De apotheek schrijft optimale innametijden voor. Augmentin® dient, volgens het recept, om 6.00 uur te worden ingenomen. Moet je de patiënt hiervoor wekken?

a) Ja, anders werkt het medicijn niet.
b) Ja, niet direct innemen vergroot de kans op medicatiefouten (vergeten, verkeerde tijd, onjuist gebruik).
c) Nee, de innametijden zijn slechts adviestijden. Een patiënt zet bovendien thuis ook echt zijn wekker niet.

3. Mag je een tablet op het nachtkastje zetten, bijvoorbeeld als de patiënt even afwezig is?

a) Ja, maar in de verpakking, zodat de patiënt weet welk middel het is en alleen als de patiënt het middel en de innametijden kent.
b) Ja, maar zonder verpakking om inslikken van verpakkingsmaterialen te voorkomen.
c) Ja, maar alleen in een medicijnbekertje, zodat de patiënt weet dat het hier een pil betreft.
d) Ja, maar alleen in een medicijnbekertje voorzien van etiket met patiëntennaam, medicijnnaam, sterkte en innametijd.
e) Nee, je moet erbij zijn als de patiënt het medicijn inneemt, want jouw paraaf staat voor het juiste medicijn en de juiste innametijd.

4. Je dienst loopt ten einde en de infuuszak met KCl is over een uur leeg. Je bereidt een nieuwe zak voor je collega. Mag dat?

a) Ja, zolang je de verpakking bewaart en goed controleert en aftekent.
b) Ja, zolang je collega van de volgende dienst de dubbelcheck doet (de tweede paraaf zet).
c) Nee, hang nooit een infuuszak aan die je niet zelf hebt bereid, want je kunt niet controleren of alle verpakkingen intact waren en of inderdaad de juiste hoeveelheid medicijn op het juiste moment is toegevoegd.
d) Nee, vanwege de houdbaarheid moet KCl worden bereid vlak voor toediening.

Antwoorden
1. d. Elke ziekenhuis heeft hier zijn eigen procedure voor (waarschijnlijk verschillen die procedures niet wezenlijk van elkaar). Hangt ook af van of de patiënt zelf in staat is om het beheer over geneesmiddelen zelf te voeren. Je moet als verpleegkundige zeker weten dat het geneesmiddel daadwerkelijk is ingenomen en niet bijvoorbeeld wordt ‘verpatst’ aan de buurman.

2. c. Bedoeling is wel dat het 3 dd wordt ingenomen en dat de giften redelijk verdeeld over de dag zijn.

3. e. Zie ook het antwoord op vraag 1: je zal moeten zoeken naar consensus op de afdeling. Wij neigen naar: nee. Je weet niet of andere patiënten/bezoekers gebruikmaken van de mogelijkheid om geneesmiddelen bij elkaar te ‘shoppen’.

4. c. Iedereen die iets aanhangt, moet het zelf controleren. Dat gaat moeilijk als iemand anders dat al heeft gedaan. Tenzij hier procedures voor zijn afgesproken in het ziekenhuis.

Door: Sandra Kleefstra-Hansma, verpleegkundige

Met dank aan Annemieke Horikx, apotheker wetenschappelijk instituut van de KNMP (KNMP Geneesmiddel Informatie Centrum)