'Ook in ziekenhuis zijn alternatieven voor onrustband'

1. Welke maatregelen hebben jullie genomen om het gebruik van de onrustband in de ouderenzorg te beperken?

‘In 2007 zijn we samen met allerlei organisaties gestart met het terugdringen van de onrustband. Er zijn verschillende projecten geweest, zoals Ban de Band en Maatregelen op Maat, twee projecten binnen Zorg voor Beter. Belangrijkst is om eerst duidelijk te maken wat vrijheidsbeperking eigenlijk allemaal is. Veel mensen denken meteen aan onrustbanden en isoleercellen, terwijl vrijheidsbeperking ook in huisregels zit of om 10 uur naar bed moeten omdat de nachtdienst om 11 uur start. Als een patiënt geen keuzevrijheid heeft, is dat ook al vrijheidsbeperking.’

2. Vilans heeft voor de ouderenzorg een bundel opgesteld met alternatieven voor de onrustband en andere vrijheidsbeperkende maatregelen. Zijn die ook toepasbaar in het ziekenhuis?

‘In de bundel staan zeker alternatieven die ook geschikt zijn voor het ziekenhuis. Maar in ziekenhuizen zijn verpleegkundigen veel minder bezig met die alternatieve maatregelen. Er wordt te weinig gebruik gemaakt van bijvoorbeeld het inschakelen van vrijwilligers of familie. Andere alternatieven die toepasbaar zijn bij mensen die onrustig zijn in het ziekenhuis zijn bijvoorbeeld bewegingsmelders of een verzwaringsdeken. Verpleegkundigen in het ziekenhuis kunnen zelf op zoek in de bundel naar alternatieven die passen op hun afdeling. Niet alle maatregelen zijn toepasbaar in het ziekenhuis, maar er staan zeker handige tips in.’

‘Onrustband in ziekenhuizen leidt tot onnodige slachtoffers’
‘Ik heb me lang stil gehouden, maar het moet maar eens gezegd worden: er gebeuren in ziekenhuizen heel veel dingen die niet door de beugel kunnen,’ zegt Tim van Nesselrooij in Nursing december. Hij is verpleegkundig specialist consultatieve psychiatrie in het UMC Utrecht en voormalig voorzitter van V&VN-werkgroep VBI in ziekenhuizen. Lees meer >>>

3. Wat kunnen ziekenhuizen nog meer doen om het gebruik van de onrustband terug te dringen?

‘Probeer te achterhalen wat de oorzaak is van het gedrag. Vaak is er een reden waarom patiënten onrustig zijn. Vraag familie mee te denken. Zij weten vaak beter waardoor een patient geprikkeld raakt. Verpleegkundigen moeten zich steeds afvragen: is de onrustband nog wel nodig? Kijk met een multidisciplinair team naar de risico’s van het niets doen en de risico’s van het laten. Patiënten in een onrustband zijn binnen twee weken spierkracht kwijt, raken inactief, depressief en rusteloos. Gebruik je wel een onrustband, evalueer dan dagelijks of het nog nodig is.’

Poster met alternatieven

Beroepsvereniging V&VN ontwikkelde de handreiking ‘Vrijheidsbeperkende interventies in het ziekenhuis? Nee, tenzij…’ Download de poster met risicosituaties en alternatieven. Download >>>

4. In de ouderenzorg wordt de onrustband nauwelijks nog gebruikt. Zou dat ook mogelijk zijn in het ziekenhuis?

‘Het kan in ieder geval veel minder dan dat het nu is. Vaak hoor je verpleegkundigen zeggen dat ze niet anders kunnen. Dat was ook zo toen we in 2007 in de ouderenzorg begonnen met alle verbetertrajecten. Zorgverleners vertelden dat ze echt niet zonder onrustband konden omdat er te weinig personeel was, een risico op vallen etc. En toch wordt de onrustband nu bijna niet meer gebruikt. Maar bedenk wel: het afschaffen van de onrustband is niet iets wat je alleen kunt doen. Dat moet je aanpakken als team, want dan sta je ook sterker. Begin eens door samen een plan van aanpak te maken: wat heb je nodig, wie kun je inschakelen en denk daarbij zeker aan familie of vrijwilligers. Dat is misschien de meest simpele oplossing. In het ziekenhuis zijn vrijwilligers die patiënten vervoeren, zij zouden ook eens aan het bed van een delirante patiënt kunnen zitten.’