Dat blijkt uit het proefschrift ‘Gebruik en effect van ergonomische hulpmiddelen in de gezondheidszorg’ van Elin Koppelaar. Daarin beschrijft ze dat slechts in 69 procent van de 735 geobserveerde patiëntgebonden handelingen ergonomische hulpmiddelen werden gebruikt, terwijl dit alle gevallen nodig was.

Rugklachten en langer doorwerken
Koppelaar onderzocht de mogelijke onderliggende oorzaken van rugklachten onder verpleegkundigen en verzorgenden, ondanks de inzet van ergonomische hulpmiddelen. ‘In de gezondheidszorg is het percentage rugklachten hoger dan in de meeste andere beroepenberoepsgroepen,’ vertelt Koppelaar. ‘Verpleegkundigen en verzorgenden moeten veel tillen, duwen, trekken en werken in ongunstige werkhoudingen. Dat moet veranderen: want met het oog op de vergrijzing en de verhoogde pensioenleeftijd zal de vraag naar zorg groter worden en is het belangrijk dat het personeel het werk langer volhoudt.’

Tillift nog niet voldoende
Om lage rugklachten onder verpleegkundigen en verzorgende te reduceren zijn er in de afgelopen jaren vele interventies ontwikkeld. De tillift is daar een voorbeeld van. Volgens Koppelaar hebben deze interventies nog niet het gewenste effect. ‘Tilliften en glijzeilen verminderen volgens onderzoek misschien de fysieke belasting, maar in de praktijk is het effect van deze interventies op rugklachten minimaal. Dit roept vragen op als: Wordt de fysieke belasting op de werkvloer niet verminderd door het gebruik van de hulpmiddelen? Is de vermindering van fysieke belasting te gering voor aantoonbare effecten? Of wordt de interventie onvoldoende geïmplementeerd?’ Het onderzoek toont aan dat de fysieke belasting tijdens patiëntgebonden handelingen ook op de werkvloer wordt verlaagd door het gebruik van hulpmiddelen. 

Handmatig tillen en tijdgebrek
De lage rugklachten onder verpleegkundigen en verzorgenden zouden aanzienlijk kunnen verminderen door tilliftgebruik, mits de liften altijd worden gebruikt en handmatig tillen niet meer voorkomt. Dat dat nog veel te vaak gebeurt, blijkt uit de interviews die Koppelaar voor haar onderzoek met verpleegkundigen en verzorgenden had. ‘Er wordt nog heel vaak met de hand getild, terwijl er een tillift gebruikt moet worden. Ook worden patiënten nog met de hand omgedraaid, of door aan een laken te trekken, in plaats van met een glijzeil. Een veelgehoord argument is dan: ‘Ik heb het net zo snel zó even gedaan.’ Ook zouden glijzeilen en andere hulpmiddelen niet binnen handbereik zijn, zijn alle tilliften stuk of heeft een collega ‘m net in gebruik en moet je wachten. Het ‘even zelf doen’ ligt dan uiteraard voor de hand. Koppelaar: ‘Verpleegkundigen en verzorgenden zetten toch de cliënt voorop.’ Er zijn twee situaties waarin de tillift wel altijd wordt gebruikt: als dat letterlijk in het protocol staat, of wanneer de verpleegkundige of verzorgende in kwestie al rugpijn heeft. Koppelaar: ‘Maar dan is het dus te laat.’

Rol van de leidinggevende
Volgens Koppelaar kan tilliftgebruik positief beïnvloed worden door een keten van factoren, beginnend bij het motiveren van verpleegkundigen en verzorgenden om tilliften te gebruiken en  strikte richtlijnen met betrekking tot tillen, ondersteund door voldoende tilliften op de afdeling. Afdelingshoofden hebben daar volgens Koppelaar een belangrijke rol in. ‘Zij kunnen het gebruik van ergonomische hulpmiddelen onder verpleegkundigen en verzorgenden stimuleren door er bijvoorbeeld simpelweg voor te zorgen dat er genoeg tilliften en andere hulpmiddelen zijn, dat ze goed onderhouden worden en dat er juiste richtlijnen zijn voor het gebruik ervan.’

Proefschrift
Elin Koppelaar was tijdens haar proefschrift werkzaam als onderzoeker bij Erasmus MC, afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg. Het onderzoek is uitgevoerd met behulp van subsidie van ZorgOnderzoek Nederland. Elin Koppelaar verdedigde haar proefschrift ‘Gebruik en effect van ergonomische hulpmiddelen in de gezondheidszorg’ afgelopen donderdag aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. 

Door: redactie Nursing, Nienke Berends

Meer Nursing

Richtlijnen en protocollen
Op deze pagina proberen we de laatste richtlijnen voor je bij te houden. Heb je een tip? Mail marloes.oelen@reedbusiness.nl
Ga naar de pagina verpleegkundige richtlijnen en protocollen

Nursing experts
Collega’s die weten waar ze het over hebben, die de diepte ingaan. Paul en Henri zijn ieder op hun eigen vakgebied experts. Iedere zes weken plaatsen zij een nieuwe vakinhoudelijke blog over hun werk. Zo blijf je bij!
Ga naar de Nursing Experts

Leren en loopbaan
In de sectie Leren en Loopbaan lees je de leukste artikelen over je carrière, salaris, onderhandelen werken in de nacht en agressie.
Lees meer.