Wederkerigheid maakt ouderenzorg effectiever

Dat schrijven hoogleraren ouderenzorg Myrra Vernooij-Dassen en Marcel OldeRikkert van het UMC St Radboud online in het British Medical Journal. Ook al wordt de meeste zorg met de beste bedoelingen gegeven, ontvangers van die zorg kijken daar toch vaak anders tegenaan. Soms werkt de zorg gewoon niet, omdat de ontvanger bijvoorbeeld emotioneel blokkeert.

Eigenwaarde

Vernooij-Dassen, hoogleraar psychosociale aspecten van zorg voor kwetsbare ouderen aan het UMC St Radboud: ‘Het besef van afhankelijkheid, van aftakeling, kan sterk knagen aan je zelfbeeld en eigenwaarde. Door een verminderde controle over je eigen leven komen autonomie, zelfstandigheid en zelfredzaamheid zwaar onder druk te staan. Als dan je afhankelijkheid benadrukt wordt, kun je als kwetsbare oudere makkelijk helemaal afhaken. Zorg wordt juist beter geaccepteerd als in de zorgrelatie ruimte bestaat voor wederkerigheid. Zorg dat een kwetsbare oudere niet uitsluitend hoeft te ontvangen, maar ook kan geven. Maak hem deelgenoot van zijn behandeling.’

Bedreiging van zelfbeeld

Er komen steeds meer aanwijzingen dat wederkerigheid een essentiële rol speelt, aldus de onderzoekers. Ze halen voorbeelden aan, onder meer uit eigen onderzoek. Hoogleraar geriatrie OldeRikkert: ‘De helft van de kwetsbare ouderen met kanker die palliatieve zorg ontvangen, vindt het heel vervelend daar zelf niets aan te kunnen bijdragen. Gedragstherapie en groepsbijeenkomsten waarin onderlinge steun en contacten worden aangemoedigd, leiden bij kankerpatiënten tot aanzienlijk minder depressies. En sociale ondersteuning werkt minder effectief als die ondersteuning het zelfbeeld van de patiënt bedreigt.’

Voorbeeld

Hoe gaat het vaak in de zorg? Nou, bijvoorbeeld zo: ‘Je zit hier maar alleen, je moet er even uit, kom we gaan een stukje wandelen.’ Maar het kan ook op deze manier: ‘Ik wil wel een stukje wandelen. Heb je misschien zin om mee te gaan?’ Vernooij-Dassen: ‘Beide voorstellen komen vrijwel op hetzelfde neer, maar de benaderingswijze verschilt enorm. In het eerste geval neem je de oudere op sleeptouw, in het laatste geval benadruk je de autonomie en keuzevrijheid van de persoon. Met die laatste aanpak verminder je het besef van afhankelijkheid en het gevoel dankbaar te moeten zijn.’

Bron: Radboud Universiteit

Auteur: Redactie TVVonline