Overbelaste mantelzorgers: wat te doen?

MantelzorgNL (voorheen Mezzo) is momenteel bezig in kaart te brengen hoe goed de eerstelijn samenwerkt met mantelzorgers, welke knelpunten er zijn in de samenwerking – met als doel overbelasting bij mantelzorgers te voorkomen.

Projectleider Dieuwke Besselink van MantelzorgNL: ‘Het grootste gedeelte van de mantelzorgers redt zich wel, 10% neigt naar overbelasting en 10% is overbelast. Niet iedere mantelzorger weet dat, of geeft dat toe. Ze willen er ook lang niet altijd over praten. Het kan lastig zijn om er een gesprek over aan te gaan, maar dan is daar juist voor jou als verpleegkundige – als vertrouwd gezicht – een rol weggelegd.’

Het gesprek aangaan

En dat aangaan van een gesprek kan volgens Besselink heel simpel zijn. Vraag bijvoorbeeld: “Hoe gaat het met u, houdt u het nog vol?” Of: “Kan het zo doorgaan? Als de situatie het komende halfjaar nog zo blijft, ziet u dat dan zitten?” Luisteren is daarbij erg belangrijk, vul niet in voor de ander. Denk ook na over de relatie die zorgvrager en mantelzorger met elkaar hebben. Zijn ze bijvoorbeeld echtgenoten? Doen ze nog wel eens iets samen in die hoedanigheid, of is de relatie inmiddels beperkt tot zorgvrager-mantelzorger? Ook dat kan een signaal van overbelasting zijn. Wees sowieso op je hoede als iemand snel vanuit de emotie reageert, snel boos is of geprikkeld. Prikkelbaarheid is vaak een signaal van overbelasting.

Verwijs naar hulp

Daarbij is er vaak meer mogelijk in de ondersteuning van mantelzorgers dan wijkverpleegkundigen zich bewust van zijn. Besselink: ‘Wijkverpleegkundigen zijn niet altijd op de hoogte van de hulp die beschikbaar is van bijvoorbeeld mantelzorgconsulenten, mantelzorgcafés, maar ook bijvoorbeeld een ergotherapeut, fysio, respijtzorg. Zo is via een mantelzorgconsulent iemand te regelen die – tijdelijk of voor langere tijd – de cliënt een paar uur gezelschap kan houden.‘ Bijna iedere gemeente heeft een steunpunt mantelzorg, al is de benaming soms verschillend.’

Kwaliteitsstandaard komt eraan

Verpleegkundigen spelen een belangrijke rol bij het signaleren en voorkomen van overbelasting bij mantelzorgers. Op dit moment werkt onder meer het Radboudumc aan een kwaliteitsstandaard die verpleegkundigen en verzorgenden gaat helpen om mantelzorgers te ondersteunen. De kwaliteitsstandaard Overbelaste mantelzorg wordt op basis van wetenschappelijke literatuur en kennis uit de praktijk ontwikkeld en is in 2020 beschikbaar.