Blog Vivian: 'Stagiair, wees (niet) spontaan'

Ik heb iets tegen het woord spontaan. Wat moet ik me daar precies bij voorstellen en waarom zoekt iemand dat? Is hij of zij zelf níet spontaan, en zoekt hij of zij een tegenhanger? En wat houdt dat eigenlijk in, ‘spontaan’? Op www.mijnwoordenboek.nl worden de volgende betekenissen gegeven: hartelijk, opgewekt, druk, impulsief, ongedwongen, ongeremd, ongekunsteld, uit zichzelf, uit opwelling voortkomend. Niet alles wat je wilt zijn toch?

En met deze betekenissen wordt al gelijk duidelijk dat je niet gedwongen spontaan kunt zijn. Je bent het, of je bent het niet. In elk geval vraag ik me af waarom spontaan zo’n hoog gewaardeerde eigenschap is en ook (ik heb hier geen enkel wetenschappelijk bewijs voor) denk ik dat een ‘spontane’ student een streepje voor heeft. Nu vermoed ik dat mensen die in de zorg werken vaak eigenschappen hebben die te maken hebben met luisteren, geduld, met de ander bezig zijn, en daardoor eerder afwachtende types zijn, dan spontaan. Zeker in nieuwe situaties. Wat heeft dit alles nu te maken met jouw stage in het ziekenhuis of de thuiszorg? Dat zal ik je uitleggen.

Zie ook: ‘Stagiair met faalangst, wat nu?’

Vaak heb ik meegemaakt dat studenten proberen spontaan te zijn terwijl ze het niet zijn. Dan zie je iemand die duidelijk niet zichzelf is. Meestal wekt dat wat irritatie op. De student komt niet over als ‘echt’, toon en lach zijn gemaakt. Hij of zij probeert te reageren op patiënten, bijvoorbeeld op een empathische manier. Je krijgt dan een beetje het ‘zustertoontje’. Gevolg: de student loopt op zijn tenen en voelt zich onzeker, de patiënt voelt zich niet begrepen en de collega’s die de student moeten beoordelen hebben het gevoel dat er iets is in de houding van de student, al kunnen ze niet precies zeggen wat. Hier heb ik ook al eerder over geschreven, want je houding of ook wel attitude is een essentieel aspect van het vak, maar tegelijkertijd een vaak een niet concreet te maken competentie.

Hoe kun je nu voorkomen dat je in de ‘ik doe spontaan’-val loopt? Ten eerste al door dit stukje te lezen, want veel studenten zijn zich hier niet bewust van. Doe jezelf geen geweld aan. Als je de eerste tijd op een stage wat stil bent (of juist druk) doordat je je onzeker voelt, laat dat dan zo zijn. Bespreek dit met je collega’s of werkbegeleider. Als je de eerste nacht voor je stage slecht geslapen hebt van de spanning, waarom zou je dat niet gewoon kunnen zeggen? Vertel als het zo uitkomt dat je de eerste tijd op een afdeling altijd wat afwachtend bent. De meeste mensen zullen hier alle begrip voor hebben. Eenmaal gezegd valt er van jezelf vast een last af. Hè hè, je mag jezelf zijn. En als je van jezelf spontaan bent: wees dat dan gewoon.

Vivian van Leeuwen is verpleegkundige en daarnaast praktijkbegeleider. Zij schrijft blogs voor studenten verpleegkunde. Je vindt alle blogs van Vivian hier op een rij.