Leren praten over de dood

Dit is een bijdrage van Nursing congressen en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie. 

Patiënten en zorgverleners praten liever over behandelen dan de dood. Want dat is doodeng, merkt longarts Sander de Hosson. Voor de patiënt, maar net zo goed voor de zorgverlener. ‘Terwijl je juist in de palliatieve fase veel kunt betekenen voor een patiënt.’

Hoe begin je het gesprek over sterven?
‘Zorgverleners leren wel hoe je iemand moet behandelen, maar niets over palliatieve zorg of hoe sterven precies gaat. Het onderwerp moet een plek krijgen in de opleiding. Want erover praten is belangrijk voor patiënten en hun naasten. Ze willen weten hoe het sterven zal gaan en wat ze kunnen verwachten. Je kunt bijvoorbeeld vragen waar iemand bang voor is in de allerlaatste fase. Bijvoorbeeld stikken. Maar daar kunnen we iets aan doen. Zo kun je mensen dus ook rust geven.’

Wat moeten verpleegkundigen leren over de dood?
‘Leren over de dood heeft twee kanten. Allereerst de technische. Hoe ziet een stervend iemand eruit? Waar moet ik op letten? Waar kan iemand die sterft last van krijgen en wat kan ik dan doen? Daarnaast krijgt bijna iedereen die ongeneeslijk ziek is, te maken met levensvragen. Mensen vragen zich af hoe ze nog kleur kunnen geven aan hun leven en hoe ze met hun angst kunnen omgaan. Je hoeft niet elke vraag te kunnen beantwoorden, maar wel inventariseren welke vragen er zijn en weten bij wie de patiënt wél met zijn vragen terecht kan.’

Wat is het grootste misverstand over palliatieve zorg?
‘Dat het terminale zorg is. Want tachtig procent van de palliatieve zorg speelt zich niet af rond het sterfbed. Het begint al op het moment dat een arts een dodelijke ziekte vaststelt waarbij het overlijden binnen afzienbare tijd gaat plaatsvinden. Dat kan een paar maanden zijn, maar ook meerdere jaren. Ik vraag aan een patiënt hoe hij naar de toekomst kijkt en wat hij belangrijk vindt in het leven. Vervolgens kun je samen bespreken hoe de laatste periode eruit gaat zien. Zo voeg je niet alleen waarde aan het leven toe, maar ook aan het sterven.’

Dit artikel is een samenvatting van een langer interview dat in november 2020 in Qruxx stond.

Sander de Hosson ontmoeten? Hij staat op het podium op de volgende congressen:

• Het Pijn congres – 4 februari 2022
• Het Jaarcongres palliatieve zorg – 16 februari 2022
• Nursing congres Oncologie in de thuiszorg – 8 maart 2022