Verpleegkundigen strafbaar zonder het te weten

Dat blijkt uit een onderzoek waarop gezondheidswetenschapper Ada van Bruchem vrijdag promoveert aan de Universiteit Maastricht. Het ministerie van Volksgezondheid liet in 2004 onderzoeken welke rol verpleegkundigen spelen bij medische beslissingen rond het levenseinde van patiënten. Het onderzoek van Van Bruchem is een nadere uitwerking van deze studie.

Toedienende handelingen
Artsen laten het ingeven van de medicijnen regelmatig over aan de verpleging, terwijl het toedienen van middelen voor euthanasie alleen door dokters mag worden gedaan. Het komt ook voor dat de arts onvoldoende ervaring heeft met de technische handgrepen, zoals het bedienen van infusen. Ook in die gevallen laten zij verpleegkundigen het werk doen. Uit het onderzoek van Van Bruchem blijkt dat 12,2 procent van de verpleegkundigen die aanwezig is bij de uitvoering van euthanasie toedienende handelingen verrichten, al dan niet samen met de arts.

Euthanatica
Van Bruchem benadrukt dat het belangrijk is om voor ogen te hebben waar de scheidslijn ligt tussen toedienende en niet-toedienende handelingen. In het onderzoek is de grens getrokken bij het moment dat de euthanatica het lichaam van de patiënt kan binnenstromen. Een voorbeeld is het inbrengen van een spike in de infuuszak met euthanatica is een niet-toedienende handeling. Maar wanneer de verpleegkundige vervolgens het kraantje van het infuus openzet, is er sprake van een toedienende handeling.

Medicijnen tegen pijn en onrust
Verpleegkundigen weten volgens Van Bruchem te weinig over de wetten en regels rondom euthanasie en hulp bij zelfdoding en over hun eigen rechtspositie. Zo is het heel gebruikelijk dat verpleegkundigen medicijnen tegen pijn of onrust toedienen aan een terminale patiënt, zelfs als ze weten dat deze daardoor wellicht sneller komt te overlijden. Zo’n handeling is strafbaar, maar dat is weinig bekend.

Van Bruchem vindt dat verpleegkundigen geschoold moeten worden op het gebied van wet- en regelgeving. Al in 2004 pleitte zij voor duidelijke richtlijnen waarin de taken van arts en verpleegkundige staan omschreven, om overtredingen of ethische problemen achteraf te voorkomen.

‘Wie trekt de stekker eruit?’- Rapport Abvakabo
Door: redactie Nursing