We doen er toe! (als we aan het bed staan)

De publicatie in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift The Lancet haalde praktisch alle kranten. En het ging zowaar over onze beroepsgroep. ‘Nurse staffing and education and hospital mortality in nine European countries: a retrospective observational study’ luidt de titel. Een flinke mond vol.

In het onderzoek is gekeken naar mensen van vijftig jaar of ouder die een veelvoorkomende operatieve ingreep hebben ondergaan. Bestaat er samenhang tussen de sterfte binnen die groep tijdens de opname en de verpleegkundige bezetting aan het bed?

Lees meer over het onderzoek

Nursing sprak met hoogleraar verplegingswetenschap Theo van Achterberg, die vanuit Nederland bij het onderzoek betrokken was. Lees meer>>>

Vrijwel iedereen weet inmiddels het antwoord: hoe ruimer de verpleegkundige bezetting, hoe lager de sterfte. Voor elke extra patiënt die een verpleegkundige onder haar hoede heeft, stijgt het risico om tijdens de opname te overlijden met zeven procent. Wat vooral opvalt is de invloed van het opleidingsniveau. Hoe groter het aantal hbo’ers aan het bed, hoe lager de sterfte binnen de onderzochte patiëntenpopulatie. Tien procent meer hoger opgeleiden aan het bed leidt tot een daling van het risico om te sterven tijdens de opname met zeven procent.

Het lijkt wel hogere wiskunde, maar een ziekenhuis is een mensenmaatschappij in het klein, geen laboratorium waarin we dergelijke wetmatigheden echt zullen aantreffen. Neemt niet weg dat het onderzoek interessante gemiddelden voortbrengt. Hoe zit het met de alledaagse praktijk achter de cijfers?

Het gevaar van een krappe bezetting lijkt eenvoudig te verklaren. De wat oudere patiënt, want daar gaat het om in het onderzoek, wordt op een zeer drukke afdeling minder gemobiliseerd en heeft een hoger risico op uitdroging en ondervoeding. Medicatiefouten liggen op de loer. Een goede hygiëne schiet erbij in. Complicaties worden laat opgemerkt. Dit alles, in combinatie met de onrust op stressvolle afdelingen, leidt tot een aanmerkelijk hoger risico op delier.

Lastiger is de invloed van het opleidingsniveau. Zijn mbo’ers slechtere verpleegkundigen voor de patiënt? Dat is helemaal niet gezegd. In het onderzoek is samenhang aangetoond tussen opleidingsniveau en sterfte, dat is iets anders dan een oorzakelijk verband. Misschien dat in een ziekenhuis waar voornamelijk mbo-verpleegkundigen werken de samenwerking met artsen te wensen overlaat, en schuilt vooral daarin het gevaar? Misschien schort het wel aan bijscholing in organisaties met veel mbo-verpleegkundigen, omdat het bestuur niet denkt dat het niveau van de verpleging van groot belang is? Misschien zien we een hoge concentratie mbo’ers vooral in relatief arme organisaties en is de hoeveelheid mbo’ers een interessante maatstaf voor de staat van de rest van het ziekenhuis?

Hoe het ook zij: ik ben heel blij met dit onderzoek. Het laat zien dat de aanwezigheid van goed geschoolde verpleegkundigen aan het bed van groot belang is voor de kwaliteit van zorg. Iedere bestuurder weet nu dat bezuinigen op de verpleegkundige bezetting consequenties met zich meebrengt. En voor middelbaar geschoolden die zich lullig voelen door de uitkomsten van dit onderzoek: bedenk dat een mbo-verpleegkundige aan het bed meer bijdraagt aan de kwaliteit van zorg dan een hbo’er achter een bureau.

Discussieer mee
Wat vind jij van het onderzoek uit de Lancet? Hoger opgeleid, minder sterfte? Discussieer mee op Nursing Connect>>>