Gastblog: 'Griepprik, met plezier en zonder enige angst'

Daar is ‘ie weer! De jaarlijkse discussie over de griepprik. Ik volg de discussie al jaren, en deze keer kon ik het niet laten er iets over te schrijven. Ieder jaar weer valt me op dat de foutieve ideeën rond de griepprik grofweg te verdelen zijn in twee groepen.
1. Er is geen bewijs dat het vaccin werkt en;
2. Het vaccin is gevaarlijker dan influenza.

Tegenwoordig is deze wereldwijde verspreiding van dergelijke onzin aan de ene kant onvoorstelbaar, maar tegelijkertijd ook weer makkelijk te verklaren. In ons informatietijdperk heeft iedereen via internet de mogelijkheid om de meest grote onzin aan een groot publiek te verkondigen.² Want goede van slechte informatie onderscheiden is niet zo heel moeilijk, maar gebeurt vaak niet. Een website als WantToKnow.nl komt dan ook regelmatig terug als bron in verschillende discussies tussen zorgverleners. Maar: de daarop aangeboden informatie is tenenkrommend. Voor een professionele zorgverlener is het een ernstige misstap om op dergelijke websites te vertrouwen. Toch gebeurt het regelmatig en worden goede informatiebronnen volledig genegeerd.

Zo hoorde ik onlangs van een zorgverlener dat ‘het nog nooit wetenschappelijk bewezen is dat vaccineren helpt’. Dit zou volgens deze collega zelfs in het toonaangevende tijdschrift The Lancet hebben gestaan. Vreemd, want juist The Lancet heeft een systematische review van rigoureuze studies naar het vaccin hebben gepubliceerd. Conclusie van die onderzoeken: er is wel degelijk een beschermend effect bij gezonde volwassenen.³ Die uitkomst staat niet op zichzelf. ^4,5

Helaas hebben we enige verwarring te danken aan de media. Daarin is uitgebreid aandacht besteed aan het gebrek aan onderzoek naar de vaccinatie bij 65-plussers. Dit gebrek valt in vergelijking met onderzoek onder volwassenen tot 65 jaar niet te ontkennen. ³Tevens is het bekend dat bij het klimmen van de leeftijd immunosenescentie optreedt: het immuunsysteem verandert en als gevolg daarvan is de reactie van het immuunsysteem op de vaccinatie minder probaat. Maar voor volwassenen geldt dit dus nadrukkelijk niet. Dit geeft ons als ‘jonge’ zorgverleners dus een uitstekend extra argument om je te laten vaccineren: het vormen van een cordon sanitaire rondom onze patiënten voor wie het vaccin minder goed werkt, of die niet gevaccineerd kunnen worden. ⁶

De notie dat het vaccin gevaarlijker is dan influenza kunnen we kort behandelen. Deze komen doorgaans van de reeds genoemde websites en staan tussen artikelen waarin Ebola niet bestaat en kindervaccinaties autisme veroorzaken. Een recent gepubliceerde review van meldingen bij het Lareb concludeert echter dat het vaccin als veilig gezien kan worden.⁷ Dit is geheel in lijn met andere onderzoeken.⁵

Ik heb de eerste berichten op Facebook van gezonde volwassenen die letterlijk geveld zijn door de griep reeds voorbij zien komen: doe mij dan maar een pijnlijke arm, de meest voorkomende bijwerking. (al heb ik die nog nooit gehad na een vaccinatie) Ook dit jaar zal ik dus weer met plezier en zonder enige angst het vaccin in ontvangst nemen. Voor mijzelf, mijn zorgvragers, maar óók voor mijn collega’s.

*Bram Hengeveld is oud-columnist van Nursing, verpleegkundige Gerontologie-Geriatrie en momenteel werkzaam als wijkverpleegkundige in het oosten des lands. Daarnaast volgt hij de masteropleiding Evidence Based Practice. Ook houdt hij een blog bij>>>

Literatuur

1. Huis, A. et al. (2012). A systematic review of hand hygiene improvement strategies: a behavioural approach. Implementation Science, 7 (1), 92+.

2. Lewandowsky, S. et al. (2013). Recursive fury: Conspiracist ideation in the blogosphere in response to research on conspiracist ideation. Frontiers in Psychology, 4

3. Osterholm, M. T. et al. (2012). Efficacy and effectiveness of influenza vaccines: a systematic review and meta-analysis. The Lancet. Infectious diseases, 12 (1), 36-44.

4. Gefenaite, G. et al. (2013). Effectiveness of A(H1N1)pdm09 influenza vaccine in adults recommended for annual influenza vaccination. PloS one, 8 (6).

5. Demicheli, V. et al. (2014) Vaccines for preventing influenza in healthy adults. Cochrane Database of Systematic Reviews.

6. Riphagen-Dalhuisen, J., et al. (2013). Hospital-based cluster randomised controlled trial to assess effects of a multi-faceted programme on influenza vaccine coverage among hospital healthcare workers and nosocomial influenza in the netherlands, 2009 to 2011. European communicable disease bulletin, 18 (26).

7. van Balveren-Slingerland, L. et al. (2014). Gemelde bijwerkingen na influenzavaccinatie. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde, 158.