Voormalig ic-verpleegkundige Maaike van Egmond is nu senior inspecteur medisch specialistische zorg bij de IGJ. Ze vraagt aandacht voor de juiste controle na plaatsing van een neusmaagsonde. Vorig jaar kwamen er 5 calamiteitsmeldingen binnen over een verkeerde afloop na de auscultatiemethode.
‘Ik heb op de hbo-v geleerd dat ausculteren bij een neusmaagsonde niet mocht, op de verpleegafdeling werd dit ook niet gedaan. Maar tijdens mijn ic-opleiding leerden mijn collega’s mij de oude methode weer aan. Daarom ausculteer ik altijd bij neusmaagsondes: het geeft mij een veilig gevoel.’
Deze quote komt uit een interview naar aanleiding van een calamiteit, waarbij de neusmaagsonde in de longen lag. En dat omdat een richtlijn, die al ruim tien jaar van kracht is, werd genegeerd.
Elke verpleegkundige kwam er ooit mee in aanraking: het plaatsen van een neusmaagsonde. Is het niet in het dagelijkse werk, dan wel tijdens de opleiding. Het is een voorbehouden handeling, waarvan de uitvoering beschreven staat in de landelijke richtlijn Neusmaagsonde. Een van de onderdelen van de richtlijn is dat gecontroleerd moet worden of de neusmaagsonde wel echt in de maag zit, en niet in de longen.
Vroeger werd de ligging van een neusmaagsonde gecontroleerd door te luisteren met een stethoscoop (ausculteren). Sinds 2011 moet de ligging gecontroleerd worden door een beetje vocht op te trekken en met behulp van een pH-meting te achterhalen of het maagsap is. Dan zit de sonde goed. Eventueel kan er nog een röntgenfoto worden gemaakt. Dat is betrouwbaarder dan ausculteren.
Maar nog lang niet alle verpleegkundigen werken volgens deze richtlijn, blijkt ook uit vijf calamiteitenmeldingen van ziekenhuizen die de inspectie vorig jaar binnenkreeg. Neusmaagsondes zijn in de longen terechtgekomen waardoor de patiënt ernstige schade opliep, of zelfs overleed.
Uit onderzoek bleek vaak dat de betrokken verpleegkundigen niet op de hoogte waren van de wijziging in de richtlijn. Ze voerden nog steeds de oude aangeleerde methode uit. Ook kwam het voor dat de protocollen of verplichte e-learning van het ziekenhuis niet waren aangepast aan de richtlijn.
De inspectie vraagt daarom opnieuw aandacht voor deze richtlijn en roept verpleegkundigen op hun verantwoordelijkheid te nemen voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg.
De verpleegkundige uit de casus benoemt dat hij door te luisteren een veilig gevoel heeft over de ligging van de neusmaagsonde. Maar een veilig gevoel alleen is niet genoeg voor veilige zorg.
Een richtlijn vormt de basis voor het vakinhoudelijk handelen van een zorgverlener. Het is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Het helpt je als verpleegkundige om evidence-based te handelen. Verpleegkundigen hebben de verantwoordelijkheid om de richtlijn te kennen én ook zo te werken.
In het bijzonder kijken we ic-verpleegkundigen aan. Vier van de vijf meldingen van vorig jaar vonden plaats op de intensive care. En daar liggen nu net de meest kwetsbare en zieke patiënten. Ic-verpleegkundigen zijn de spil in de zorg op de ic-afdeling, zij zijn naast hun rol als zorgcoördinator, enorm vaardig en kundig op medisch-technisch gebied.
Heel Nederland heeft de afgelopen jaren kunnen zien hoe hard er gewerkt wordt op deze afdeling. Dat ziet de inspectie ook. Maar wie zijn vak serieus neemt en zichzelf een professional noemt, kent de richtlijnen en handelt daarnaar. Ausculteren kan echt niet meer, ook niet op een ic.
Deze blog verscheen eerder op de site van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account