Is bij een blaaskatheter tweemaal daags een ‘onderwassing’ nodig?

Casus
Je bent leerling en hebt op verschillende verpleegafdelingen stage gelopen. Het valt je op dat elke afdeling eigen regels heeft voor hoe vaak je een ‘onderwassing’ geeft aan een patiënt met een blaaskatheter. Maar wat is nu de juiste reinigingsfrequentie om urineweginfecties en bacteriurie te voorkomen: één, twee of drie keer per dag? Je stelt deze vraag op www.ziekenhuisforum.nl.

1 Formuleer je vraag
(P=patiënt of probleem, I=interventie, C=vergelijking en O=uitkomst)
P = ziekenhuispatiënt met urinekatheter
I = eenmaal daags verzorging van de uitwendige genitaliën
C = twee- tot driemaal daags verzorging van de uitwendige genitaliën
O = urineweginfectie en bacteriurie

2a Zoekstrategie
Gezocht in: Trip database, WIP en Pubmed.2 Zoektermen: meatal care, urinary catheterization, urinary tract infections.

2b Opbrengst zoekstrategie
We vonden een nationale3 en twee internationale richtlijnen4,5, een evidence-based practice sheet6 en een systematisch literatuuronderzoek (SR).7

3a Beoordeling methode
De richtlijn van Pratt et al.4 is het meest zuiver uitgevoerd. De EBP-sheet6 is opgesteld door een gerenommeerd instituut. Het verband tussen de aanbevelingen en de onderliggende evidence was duidelijk. De gevonden SR7 had tien specifiek geformuleerde uitgangsvragen en was van redelijk goede kwaliteit.

3b Beoordeling resultaten
De nationale richtlijn3 van de Werkgroep Infectiepreventie (WIP) beveelt aan: de uitwendige genitaliën en het gebied rondom de urethramonding dagelijks reinigen met water en eventueel zeep. Verzorging van de uitwendige genitaliën met een desinfecterende vloeistof of zalf is niet effectief. Voor de laatste aanbeveling verwijst de richtlijn naar Pratt et al.4 Hierin staat dat alleen dagelijkse persoonlijke hygiëne nodig is, omdat meerdere malen reinigen niet leidt tot een reductie in bacteriurie. De SR7 stelt dat er volgens de Amerikaanse richtlijn6 onvoldoende bewijs is om een- of tweemaal daags de uitwendige genitaliën te reinigen met zeep of povidonjodiumoplossing. Alle bovengenoemde documenten verwijzen voornamelijk naar een randomized clinical trail (RCT) van Burke et al.10 Dit is een oudere studie, maar geeft wel antwoord op de vraag in de casus en laat een significant verschil van 8% in bacteriurie zien in het voordeel van eenmaal daags reinigen.

4 Conclusie en toepassing
Volgens een brede internationale consensus dienen uitwendige genitaliën en het gebied rondom de urethramonding dagelijks gereinigd te worden met water en eventueel zeep. Net als normale, ‘goede’ persoonlijke hygiëne dus. Over de precieze frequentie worden geen uitspraken gedaan, maar eenmaal daags lijkt de voorkeur te genieten. Een dergelijk laagdrempelig regime levert tijd- en kostenbesparing op en is zowel voor de patiënt als het verpleegkundig zorgproces haalbaar en aangenaam.

5 Evaluatie
Doordat deze aanbeveling is geschreven op basis van een vraag op www.ziekenhuisforum.nl, kunnen implementatie in de praktijk of lokaal geldende protocollen niet worden geëvalueerd.

Nee, ‘onderwassing’ meerdere malen per dag leidt juist tot meer urineweginfectie en bacteriurie

Tekst: Anne Eskes, Catharina van Oostveen en Hester Vermeulen1

Noten
1. Anne Eskes is onderzoeker bij de afdeling Kwaliteit en Proces Innovatie (KPI) van het AMC in Amsterdam en docent EBP bij de Amsterdam School of Health Professions (ASHP), Catharina van Oostveen is onderzoeker bij KPI van het AMC, Hester Vermeulen is stafadviseur en senior onderzoeker bij KPI van het AMC en lid lectoraat Evidence Based Nursing bij de ASHP. Contact: h.vermeulen@amc.uva.nl.
2. www.tripdatabase.com, www.wip.nl, www.thecochranelibrary.com, wwww.pubmed.com.
3. Werkgroep Infectie Preventie (WIP). Richtlijn ‘Preventie van infecties als gevolg van blaaskatheterisatie via de urethra’, Leiden, 2010.
4. Pratt RJ et al. Epic2: National evidence-based guidelines for preventing healthcare-associated infections in NHS hospitals in England. J Hosp Infect. 2007 Feb;65 Suppl 1:S1-64.
5. Wong E et al. Guidelines for the Prevention of Catheter-Associated Urinary Tract Infections. Guidelines for the Prevention and Control of Nosocomial Infections. Atlanta, GA: Centers for Disease Control and Prevention, 1982.
6. Joanna Briggs Institute. Evidence Based Practice Information Sheets for Health Professionals. Management of short term indwelling urethral catheter to prevent urinary tract infections. Best Practice. 2000;4(1):ISSN 1329-1874.
7. Willson M et al. Nursing interventions to reduce the risk of catheter-associated urinary tract infection: part 2: staff education, monitoring, and care techniques. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2009 Mar-Apr;36(2):137-54.
8. Burke JP et al. Prevention of catheter-associated urinary tract infections. Efficacy of daily meatal care regimens. Am J Med 1981;70:655-8.