‘Registratielast verpleegkundigen is een zorgelijke ontwikkeling’

1. Wat is het nut van een checklist?

‘De checklist is er omdat wij als professionals bepaalde zaken over het hoofd zien, terwijl we denken dat we alles goed geregeld hebben. Met een checklist stem je de cruciale zaken die nodig zijn voor een bepaalde behandeling gestructureerd op elkaar af. En door de checklist zorg je voor afstemming met collega’s. Voordat wij werkten met checklisten ging er met regelmaat iets mis bij operaties. We hadden niet de juiste instrumenten op de ok, de patiënt was de patiënt niet of we hadden niet de juiste kant van het lichaam geïdentificeerd. We gaven de antibiotica niet, of te laat. Met een checklist voorkom je dit soort fouten.’

2. Toch worden al die scoringsformulieren en checklisten door verpleegkundige  ervaren als registratielast…

‘Ja, dat snap ik zeer goed. De ene na de ander checklist wordt geïntroduceerd, waarbij de vertaling naar de praktijk vaak wordt vergeten. Verpleegkundigen moeten dan dagelijks zoveel checklisten aanvinken, dat het niet meer bij te houden is. Dat is een zeer zorgelijke ontwikkeling. Ik ken situaties waarbij checklisten achteraf worden ingevuld. Dan creëer je geen veiligheid, maar een schijnveiligheid.’

Verpleegkundigen lijden onder registratielast

Ongeveer de helft is dagelijks twee tot drie uur bezig met administratieve handelingen. Lees meer >>

3. Maar checklisten zijn ook nodig voor de transparantie en patiëntveiligheid. Hoe nu verder?

‘Om tot een veiligheidscultuur te komen, doorloop je verschillende fasen. Bij een ernstig incident op de afdeling wordt er alles aan gedaan om herhaling te voorkomen. Er komen protocollen, checklisten en kwaliteitsindicatoren. Alles wordt gestandaardiseerd, dit is het bureaucratische stadium. Dan volgt de proactieve fase waarin veiligheid een zaak moet worden van de professionals op de werkvloer. In de gezondheidszorg zitten we nu in de overgang van de bureaucratische naar de proactieve fase. Nu moeten we de bureaucratie inperken. En dat is lastig, want het is ook niet de bedoeling het kind met het badwater weg te gooien. In de luchtvaart – die vaak als voorbeeld wordt gebruikt wat betreft veiligheidscultuur – zijn ze in de bureaucratische fase blijven hangen. Dat levert daar geen problemen op omdat er veel minder checklisten worden gebruikt. De zorg is veel complexer en daarom is het goed dat de verpleegkundigen nu aangeven dat het gebruik van checklisten zijn doel voorbij schiet. Het probleem is helder, nu moet er een oplossing komen. Die begint door artsen, verpleegkundigen en management samen te laten bekijken welke checklisten in de praktijk nuttig zijn en welke weg kunnen.’