Blog Annemiek: ‘Mag deze cliënt nu sterven?’

Hoewel meneer Eik in het hospice nooit zijn wensen aangaf over het levenseinde, komt er een moment dat Annemiek ingrijpt.

Meneer Eik* heeft uitzaaiingen in longen, ruggenmerg en hersenvliezen. Genezing is niet mogelijk. Daarom komt hij naar het hospice. We leren hem kennen als een stugge man met een eigen soort van humor. Heeft niet veel eisen en vindt het allemaal wel goed zo.

Soms wordt hij emotioneel, maar wil daar niet over praten. Hij mag mobiliseren maar blijft in bed, altijd in dezelfde houding.  Ondersteunende fysio wijst hij af. Kijkt wat tv en wacht tot er visite komt. Medicatie is gesaneerd. Meneer krijgt tabletten dexamethason tegen hersenoedeem. Pleisters tegen pijn en ongemak. En natuurlijk laxans. De zo-nodig-medicatie tegen pijn vindt meneer niet nodig.

Zo verstrijken de dagen, weken, maanden. Meneer blijft introvert. We krijgen geen hoogte van zijn gemoedstoestand. Wisselligging wil en kan hij niet. We doen wat we kunnen, bedstand veranderen, ledematen doorbewegen en luchtwisselmatras. Desondanks ontwikkelt hij decubitus aan beide hielen en de stuit.

Op een dag kan meneer moeilijk slikken. Eten en drinken lukt niet. De orale medicatie dus ook niet. Overleg met de huisarts. Deze schrijft een recept voor subcutane toediening van dexamethason bij ernstige slikproblemen. Pijnmedicatie wordt aangepast.

Meneer gaat langzaam achteruit. Hij wordt lusteloos, kijkt geen tv meer en heeft het nauwelijks in de gaten als er bezoek is. Met hulp eet en drinkt hij kleine beetjes en ook zijn pillen krijgt hij zo binnen.

Overleg met de huisarts. Omdat meneer nooit duidelijk zijn wensen over behandelingen of het levenseinde heeft geuit, kan en wil de huisarts niet stoppen met medicatie. Alle afspraken blijven ongewijzigd. Meneer is inmiddels niet meer in staat helder te communiceren.

Dan komt de dag dat meneer Eik niets meer oraal in kan nemen. En de volgende dag ook niet. Nu is het moment om de medicatie per injectie te gaan toedienen. Ik heb dienst én een enorm ethisch dilemma. Wat doen we en waarom? Meneer valt spreekwoordelijk uit elkaar en wij blijven hem medicatie toedienen. Omdat hij zich nooit heeft uitgesproken maken wij de keuze voor hem, het leven rekken. Is dat juist? Wat bieden we hem? Het doel is toch comfort?

Ik bel de huisarts en leg hem mijn dilemma voor. We hebben een goed gesprek waarin de huisarts benoemt dat meneer nooit gekozen heeft voor niet meer behandelen. Ik zeg dat meneer ook niet gekozen heeft voor wel behandelen.

Uiteindelijk stelt de huisarts voor het dan maar op zijn beloop te laten en te zien wat er gebeurt. Pijnstilling wordt wel toegediend. Twee dagen later is meneer niet meer aanspreekbaar, nog twee dagen later overlijdt hij.

*De naam is gefingeerd.