Desinfectie voor injectie, heeft dat zin?

Casus
Je werkt een nieuwe collega op de chirurgische afdeling in. Bij het injecteren van Fraxiparine® geef je de injectie zonder de huid te desinfecteren. De collega vertelt dat ze dat altijd wel doet. Jij denkt zelf dat het niet voor alle injecties nodig is. Dus besluit je uit te zoeken of desinfectie van de huid voor injecties bij chirurgische patiënten infecties kan voorkomen.

1 Formuleer je vraag
(P=patiënt of probleem, I=interventie, C=vergelijking en O=uitkomst)
P:  Chirurgische patiënt
I:  Huid desinfecteren voor een s.c. of i.m. injectie
C:  Huid niet desinfecteren voor een sc- of im-injectie
O:  Infectie

2a Zoekstrategie
Gezocht in de databases van het Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO en WIP (Werkgroep Infectie Preventie) op huiddesinfectie. In PubMed, TRIP Database, de Cochrane database en Evidence Based Nursing (EBN) op disinfection, infection, injection(s) en skin.2

2b Opbrengst zoekstrategie
De WIP verwijst in de richtlijn ‘Desinfectie van huid en slijmvliezen’ naar een artikel uit 2002.3 Pubmed levert behalve hetzelfde artikel nog een tweede bruikbaar artikel op over het desinfecteren van de huid voor injectie.4

3a Beoordeling methode
Lieffers en Mokkink3 hebben een systematic review (SR) uitgevoerd. De kwaliteit hiervan is goed, zo is gezocht in alle relevante databases (Medline/Embase, Picarta en Cochrane Library5), in verschillende talen (Engels, Nederlands en Duits), en de referentielijsten van de gevonden artikelen zijn stuk voor stuk nagekeken. Het artikel van Gittens en Bunnell4 beschrijft een aantal overwegingen over wel of niet desinfecteren in de praktijk, zowel op basis van ziekenhuisprotocollen als beschikbare literatuur.

3b Beoordeling resultaten
Lieffers en Mokkink3 voerden een SR uit om na te gaan of er verschillen zijn in het aantal infecties na subcutane en intramusculaire injecties met of zonder huiddesinfectie.
Zij vonden vier onderzoeken die aan hun vraagstelling voldeden. Bij één studie van een ongeselecteerde populatie werden meer dan 5000 injecties gegeven. Er bleken geen infecties op te treden. Twee andere studies over insulinespuitende diabetici (n=13 en n=50) en respectievelijk 1700 en 1800 subcutane injecties toonden aan dat in geen van de groepen een infectie was ontstaan. De vierde studie onder 194 chirurgische patiënten vergeleek een groep mét desinfectie voor injectie met een groep zonder desinfectie. In de gedesinfecteerde groep werden twee infecties ontdekt en in de andere groep geen. In de conclusie stellen Lieffers en Mokkink3 dat zowel desinfectie van de huid voor injectie als het achterwege laten daarvan gepaard ging met (nagenoeg) geen infecties.
In het artikel van Gittens en Bunnell4 wordt het achterwege laten van desinfectie besproken. Zij concluderen dat de huid zichtbaar schoon dient te zijn. Bij patiënten met een verminderde afweerfunctie lijkt er een groter risico te zijn op infectie als de huid niet is gedesinfecteerd.

4 Conclusie en toepassing
De kwaliteit van de SR van Lieffers en Mokkink2 is goed. Bovendien bevat deze een studie met chirurgische patiënten, wat de SR toepasbaar maakt op onze doelgroep. Het desinfecteren van de huid voorafgaand aan een s.c. of i.m. injectie bij chirurgische patiënten helpt niet om infecties te voorkomen, en is dan ook niet aanbevolen. Bij patiënten met een verminderde weerstand is desinfecteren wel verstandig, omdat Lieffers en Mokkink geen studies gevonden hebben waarbij dit onderzocht is.

5 Evaluatie
Op chirurgische afdelingen in het AMC in Amsterdam vindt geen huiddesinfectie plaats voor subcutane en intramusculaire injecties bij chirurgische patiënten.

Antwoord: Nee, desinfectie van de huid voor een s.c. of i.m. injectie heeft geen toegevoegde waarde

Tekst
Sanne Bekebrede, Marja Storm1

Literatuur
1. Sanne Bekebrede is verpleegkundige, Marja Storm verpleegkundig onderzoeker, in samenwerking met verpleegkundige Rosanna van Langen, en seniorverpleegkundige Maartje van der Hulst. Allen werkzaam bij Divisie B (chirurgie) van het Academisch Medisch Centrum Amsterdam. Meer informatie: m.n.storm@amc.uva.nl
2. www.wip.nl, www.cbo.nl, www.ebn.bmj.com, www.tripdatabase.com, www.cochrane.nl, www.pubmed.gov.
3. Lieffers MAM, Mokkink HGA. Disinfection of the skin prior to injections does not influence the incidence of infections; a literature study. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2002; 146(16): 765-67.
4. Gittens G, Bunnell T. Skin disinfection and its efficacy before administering injections. Nursing Standard 2009; 23(39): 42-4.
5. http://ovidsp.ovid.com, http://picarta.pica.nl, www.cochrane.nl

Deze editie van de rubriek Ja/Nee verscheen in Nursing november 2009