Functie casemanager dementie nog steeds onzeker

In een kamerbrief van begin juli liet staatssecretaris Van Rijn van volksgezondheid weten dat er vooruitlopend op een landelijk actieplan om casemanagement te redden, voorlopig geen ingrijpende wijzigingen zullen plaatsvinden. Zorgaanbieders en verzekeraars hebben afgesproken dat in afwachting van definitieve oplossingen cliënten hun aanspraak op casemanagement niet mogen kwijtraken.

‘Dat is géén garantie dat er dit jaar geen casemanagers meer worden ontslagen’, zegt Hans Buijing, bestuurder en woordvoerder van BTN, de branchevereniging van ondernemers in de thuiszorg. ‘Zorgorganisaties kunnen ook ervoor kiezen de taken door wijkverpleegkundigen of andere zorgverleners via de gemeente te laten uitvoeren.’

Manita van der Linden, casemanager bij zorgketen Samen in Zorg in de regio Oss, reageert gelaten op de mededeling dat er niets ingrijpends gaat veranderen. ‘Natuurlijk is het op zich wel positief, maar ons voortbestaan is daarmee geenszins gegarandeerd. Overigens is dat niets nieuws. We verkeren al jaren in onzekerheid. In onze regio is op z’n minst nog wel de zorgketen, het samenwerkingsverband waaruit we gefinancierd worden, intact. En wij functioneren nog. Op andere plekken zie je ketens verdwijnen.’

Noodklok

Dit voorjaar luidde Alzheimer Nederland de noodklok over casemanagement. Sinds 2015 valt casemanagement onder de wijkverpleging in de zorgverzekeringswet. Daarvoor werd de functie apart op regionaal niveau door zorgkantoren ingekocht. Nu zorgaanbieders individueel afspraken maken met meerdere zorgverzekeraars, is de bekostiging versnipperd en vallen zorgketens uit elkaar. Buijing: ‘Zorgorganisaties zijn afhankelijk geworden van de inkoop door zorgverzekeraars, die niet op preventie inkopen maar alleen op directe uren en de inkoop baseren op het percentage verzekerden bij die desbetreffende verzekeraar.’

Het gevolg: veel organisaties kunnen de financiering voor casemanagement in hun eentje niet rondkrijgen. Ook is onduidelijk welk deel van het budget van de wijkverpleging voor casemanagement is, nu er geen apart potje meer is. Tot speelt mee dat een deel van de cliënten onder de Wet langdurige zorg valt en bij de start van een Wlz-indicatie het budget omlaag gaat.

Wijkverpleegkundige

Zorgaanbieders lossen deze problemen op diverse manieren op, zo blijkt uit onderzoek van bureau HHM begin juni over casemanagement. Op sommige plekken zijn de casemanagers helemaal uit beeld verdwenen, op andere plekken zijn ze aangehouden, maar boventallig, met onvoldoende budget. Bij een groeiend aantal organisatie neemt de wijkverpleegkundige taken over van de casemanager. De wijkverpleegkundige krijgt de taken erbij of er komen wijkverpleegkundigen gespecialiseerd in ouderenzorg. 
‘Om casemanagement dit jaar op het huidige peil te houden, gaan zorgorganisaties op lokaal niveau samenwerken en bijvoorbeeld casemanagers onderling uitruilen’, zegt Buijing. ‘De zorgverzekeraars moeten op regionaal niveau hun inkoop afstemmen en daarover afspraken maken.’

‘Casemanagers kennen de sociale kaart voor patiënten met dementie als geen ander, wij als wijkverpleegkundigen schieten daarin te kort.’ Joke van Bijl vindt dat de casemanager moet blijven. Lees meer>>

Onduidelijk

Of casemanager in de toekomst ook een aparte functie blijft en wie de functie anders gaat vervullen, – de wijkverpleegkundige, een speciaal opgeleide wijkverpleegkundige ouderenadviseur of andere zorgverlener – dat is allemaal nog niet duidelijk. Ook het takenpakket staat nog ter discussie: vallen bijvoorbeeld ook problemen op andere levensterreinen en andere ziektebeelden onder de functie?

Tot nu toe is de functie van casemanager door organisaties verschillend ingevuld. De casemanager is vaak iemand die die wordt ingevlogen bij complexe situaties. Dat kan medisch zijn of organisatorisch, omdat er bijvoorbeeld meerdere organisaties bij de zorg betrokken zijn. De casemanager is dan de spin in het web. Op andere plekken krijgt iedere dementerende vanaf de diagnose een casemanager. BTN-woordvoerder Buijing vindt dat laatste niet wenselijk. ‘Wij zien het liefst de wijkverpleegkundige als centrale figuur, met de casemanager als ondersteunende functie.’ Hij benadrukt wel dat er daarvoor in de toekomst extra scholing moet komen voor wijkverpleegkundigen, bijvoorbeeld op het vlak van vroegdiagnostiek.

Actieplan casemanagement dementie 

Casemanagement dementie
Stand van zaken, knelpunten, oplossingen. Onderzoek door Bureau HHM. 10 juni 2016.