Huidzorg bij radiotherapie

Poederen ter discussie: reactie uit het UMC Groningen
In Nederland en Vlaanderen verschillen de meningen over het toepassen van poederen op de huid bij patiënten die radiotherapie ondergaan. Dr. Hans Bogers is werkzaam als radiotherapeut-oncoloog, in het UMC Groningen. Wat is zijn mening over de verschillende adviezen over de huidzorg bij radiotherapie?`

‘Niet poederen’
‘In feite passen wij een mix van het Nijmeegse en Leuvense protocol toe. Wij poederen sinds een jaar niet meer. Mijn persoonlijke ervaring is echter dat het verlaten van het poederen in ieder geval geen negatief effect heeft op de huidreactie. Naast preventieve maatregelen zoals loszittende, bij voorkeur niet synthetische kleding, deppend drogen etc., adviseren wij de patiënt bij graad 0 en I niets te doen. Of, als dat toch gewenst is, een hydraterende crème gebruiken op de bestraalde huid. Bij graad II schrijven we cremor cetomacrogolis of soms corticoide crème voor. Bij graad III eveneens cremor cetomacrogolis. Bij verdenking op een bacteriële infectie eventueel Flammazine®.

Reactie uit de thuiszorg:
Miep Keijzer is gespecialiseerd verpleegkundige wond- en stomazorg bij het Transmuraal Centrum Midden-Holland in Gouda. Doel van dit centrum is een optimale samenwerking tussen ziekenhuis en de thuiszorg in de regio. Thuiszorgverpleegkundigen, huisartsen en verzorgingshuizen consulteren Miep Keijzer als ze vragen hebben over de wondzorg van cliënten. Ook krijgt ze regelmatig vragen over de zorg voor de bestraalde huid. Hoe gaat zij om met de verschillende adviezen die bestaan voor huidzorg bij radiotherapie?

Richtlijn
Miep Keijzer: ‘Voor ons zou het ideaal zijn als er een landelijke richtlijn komt over huidzorg na radiotherapie. Daarvoor is het belangrijk om goed onderzoek te doen naar evidence based huidzorg. Op dit moment moeten verpleegkundigen in de thuiszorg met veel verschillende richtlijnen voor huidzorg tijdens en na radiotherapie werken. In onze regio krijgen we namelijk patiënten uit drie verschillende klinieken. Plus de academische centra in Leiden, van de Daniël den Hoed Kliniek in Rotterdam en van het NKI/Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis uit Amsterdam. Iedere kliniek voert haar eigen beleid.’

Praktijkadviezen
In afwezigheid van een goede evidence based richtlijn, geeft Miep Keijzer de volgende adviezen op basis van best-practice (praktijkervaring) en consensus met collega’s in de oncologische wondzorg :
– Dicht is dicht. Als de huid dicht is, deze droog houden en drie maal daags poederen met ongeparfumeerde talkpoeder. Ook preventief toepassen tijdens de radiotherapie.
– Droogt de huid teveel uit en gaat deze trekken: crème aanbrengen (cremor lanette – Lanette® of cremor cetamacrogol) om de huid soepel  e houden.
– Geen zeep gebruiken; voorzichtig droog deppen na het wassen.
– Geen deodorant gebruiken.
– Niet elektrisch scheren (in het gezicht, voor mannen).
– Geen metaalhoudende producten gebruiken tijdens de bestralingen (zilververband, zinkzalf).
– Geen pleisters op de bestraalde huid plakken.
– Om verband op de aangedane huid vast te zetten (want geen pleisters gebruiken): fixeren met een hemdje geknipt uit buisverband, met een netbroekje voor incontinentiemateriaal, met een strak elastisch hemdje. Tip: draag het hempje binnenste buiten, zodat de binnen-zijnaden niet in de kwetsbare huid kunnen drukken.
– Stel de aangedane huid zo weinig mogelijk bloot aan de zon.
– Wees alert op late huidreacties na radiotherapie. Late huidreacties of zelfs wonden kunnen maanden tot jaren na de radiotherapie nog ontstaan.