Wijkverpleegkundige de dupe van zorgplafond

ActiZ bracht de budgetoverschrijdingen wijkverpleging voor 2016 in beeld. Uit de resultaten blijkt dat 86% van de zorgorganisaties verwacht het budget aan het eind van het jaar met naar schatting € 180 miljoen te overschrijden. Dat valt mogelijk lager uit, omdat zorgverzekeraars bij zullen contracteren; dat deden ze vorig jaar ook voor 100 miljoen. Maar niet alle zorgverzekeraars doen dat. ActiZ trok hierover al aan de bel in augustus.

Wijkverpleegkundige

Wat betekent een budgetplafond voor wijkverpleegkundigen en verpleegkundigen in de wijk? ‘Thuiszorgorganisaties kiezen er bij een budgettekort al snel voor om geen nieuwe cliënten aan te nemen, of ze zetten een stop op het uitbreiden van de zorg’, zegt José van Dorst, voorzitter van de V&VN-vakgroep Wijkverpleegkundigen van de afdeling M&G. In het dagelijks leven is zij vakinhoudelijke coach en docent voor wijkverpleegkundigen bij Stichting Bevordering Wijkverpleegkunde. ‘Als een cliënt bijvoorbeeld terminale zorg nodig heeft, dan praat je al snel over vele uren extra zorg. Het ideale scenario is dat er altijd ruimte is om dat zonodig in te kunnen zetten. Maar de meeste organisaties hebben het behoud van flexibele ruimte nog niet goed geregeld. De klant komt al snel in het gedrang door andere belangen die mee gaan spelen als zorg niet betaald gaat worden, en de wijkverpleegkundige moet het nieuws overbrengen.’ 

Zorg overdragen

Staatssecretaris Van Rijn zei onlangs in een brief aan de Tweede Kamer dat thuiszorgorganisaties de plicht hebben zorg te leveren. Als zij zelf geen uren meer hebben, dan mogen zij een concurrent vragen de uren te vullen. ‘Dat klopt’, beaamt Van Dorst, ‘maar niet alle zorgverzekeraars staan toe dat je met zogenoemde “onderaannemers” werkt. Zij eisen dat alle zorg van één aanbieder komt. Zorgverzekeraars blokkeren dan dus de marktwerking die minister Schippers wenst.’
Volgens Van Dorst speelt er nog iets mee: ‘Grote zorgaanbieders willen geen onderaannemer zijn, want dan moeten ze met hun concurrent onderhandelen over de tarieven, en daar hebben ze geen zin in. De cliënt zou centraal moeten staan en niet de behoefte van een organisatie om alle zorg te willen leveren en daarmee de grootste te willen zijn.’

Het zijn roerige tijden in de wijkverpleging. Discussieer mee tijdens het debat op Nursings Grote Thuiszorgdag op 13 december in Eindhoven >>>

Tekort aan (wijk)verpleegkundigen

Van Dorst constateert nog iets anders dat volgens haar nog belangrijker is: ‘Er is een schrijnend tekort aan wijkverpleegkundigen, maar ook aan verpleegkundigen in de wijk en verzorgenden. Wat doet dat met de kwaliteit van de zorg? Ik hoor dat veel instellingen die nog wel budget hebben maar onvoldoende geschoold personeel, toch alle nieuwe cliënten laten instromen. Dan moet je als wijkverpleegkundige dus een lager niveau inzetten dan je hebt geïndiceerd, of het management vraagt je niet te hoog te indiceren omdat er te weinig personeel is van dat niveau.’

Regio Rotterdam: onrust

Volgens Van Dorst is er is veel onrust bij thuiszorgorganisaties, vooral in en rond de grote steden. ‘De regio Rotterdam ken ik goed. Daar proberen meerdere thuiszorginstellingen hun bedrijfsvoering op orde te krijgen, maar ze hebben daarbij geen oog voor de toenemende zorgvraag en het personeel dat onvoldoende gekwalificeerd is. Cijfers heb ik niet, maar zwaar gefrustreerd verlaten nogal wat collega’s de wijk, terwijl er al een tekort is. Daar maak ik me ernstige zorgen over. In mijn ogen zijn de instellingen bezig om hun organisatie overeind te houden en verzuimen ze aan te sluiten bij hun cliënten en werknemers. Terwijl wijkverpleegkundigen juist geholpen moeten worden autonoom te werken. Want eigenlijk moeten ze nee zeggen tegen onverantwoord zorg verlenen. Het is een ondermijnende situatie voor ze en ontneemt ze werkplezier.’

José van Dorst schrijft samen met lector Henk Rosendal blogs voor Nursing over de nieuwe wijkverpleging. Ze zijn hier verzameld >>>