‘Zorg dat je de verschillen kent tussen een donkere en witte huid’

Dit is een bijdrage van Nursing congressen en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie. 

Huidaandoeningen op een donkere huid presenteren zich vaak anders uit dan op een lichte huid. Zeker bij wondzorg kan dat leiden tot een verkeerde behandeling, waarschuwt dermatoloog Freddy Hamerlinck. Maar als je weet waar je op moet letten, kun je juist veel problemen voor zijn.

Valt het jou weleens op dat bijna alle plaatjes en beschrijvingen in studieboeken van een witte huid zijn? Of dat de reclamespotjes over zon en huidkanker zich vooral richten op mensen met een witte huid? ‘Terwijl er veel mensen in Nederland wonen met een donkere huid, en een donkere huid net zo goed kan verbranden, met huidkanker tot gevolg’, reageert dermatoloog Hamerlinck. ‘Er moet meer aandacht komen voor de etnische verschillen in huidziekten. Want die verschillen leiden vaak tot te late of gemiste diagnoses of zelfs behandelingen die de aandoening verergeren in plaats van verbeteren.’

32 jaar

Zelf werkt de Vlaamse dermatoloog al meer dan dertig jaar aan kennis over de donkere huid. Hamerlinck: ‘Mijn loopbaan begon in 1969 als leraar schei- en natuurkunde in Congo. Toen ik in 1971 terugkwam, kreeg ik het aanbod om een onderzoekslab voor immuun-dermatologie aan de universiteit van Amsterdam op te zetten. Zeven jaar lang zag ik de ene na de andere assistent en uiteindelijk dacht ik: misschien moet ik zelf ook maar geneeskunde gaan studeren. Ik was 32 toen ik begon.’

Zelf uitzoeken

Als dermatoloog opent Hamerlinck in 1991 een kliniek in de Bijlmer. ‘Met meer dan 170 nationaliteiten in de wijk ontdekte ik al snel dat de huid van donkere mensen verschilt met witte mensen in zowel structuur als ziektebeloop. Maar er was geen enkel boek – op een paar na in de Verenigde Staten – over de etnische huid. Ik heb alles zelf moeten uitzoeken.’ Dat leidt tot de publicatie van verschillende boeken, waaronder het bekende Textbook of Ethnic Dermatology.

Kennis delen

Inmiddels is er steeds meer vraag naar zijn kennis. ‘Ik ben nu 76 jaar, maar met pensioen? Dat is een groot woord’, zegt Hamerlinck met een lach. ‘Ik werk nog een middag per week in het ziekenhuis AZ West in het Belgische Veurne waar ik mensen met huidkanker behandel. Daarnaast ben ik veel in Suriname voor mijn werk met leprapatiënten. En verder verzorg ik veel presentaties en voordrachten over etnische dermatologie. Zoals op congressen voor dermatologen en verpleegkundigen, maar ook voor studenten geneeskunde, huisartsen en apothekers.’

Niet gezien

Er is dan ook nog veel werk aan de winkel. Zo wordt de diagnose huidkanker nog weleens gemist. ‘Huidkanker ziet er anders uit op een donkere huid en wordt daardoor minder snel herkend. Een voorbeeld: een plaveiselcelcarcinoom zit bij witte mensen vaak in het gelaat, terwijl het bij mensen van kleur eerder op de onderbenen zit. Als je dat niet weet, denk je er niet aan. Tegelijkertijd verlopen huidziekten bij mensen van kleur vaak sneller en heftiger. Hoor je een patiënt iets zeggen over een donkere vlek die jeukt, of bestaat een vlek uit twee kleuren, wees dan extra alert.’

Andere aanpak

Bij wondzorg zijn er andere uitdagingen, vertelt Hamerlinck. ‘Verkeerde verzorging geeft een hogere kans op overmatig littekenweefsel na beschadiging van de huid: keloïd, maar ook verkleuring of hypertrofische littekens. Dat is niet alleen ontsierend, maar het leidt ook tot jeuk en pijn. Wees ook bedacht op schimmelinfecties: bij wonden, maar ook bij het gebruik van immuunsysteemmodulerende zalven en crèmes. Als het immuunsysteem platligt, kunnen schimmels snel groeien. Behandel een wond op de donkere huid daarom altijd preventief met een antischimmelmiddel.’

Geen vaseline

Heeft Freddy Hamerlinck nog zo’n tip die meteen bruikbaar is in de praktijk? ‘Jazeker. Vaak krijgen mensen met een donkere huid vaseline mee naar huis om hun huid te verzorgen na een operatie. Prima op een witte huid, maar vaseline op een donkere huid maakt de huid juist droger in plaats van vetter.’

Magisch denken

Tot slot adviseert de dermatoloog om oog te hebben voor verschillen in culturele achtergrond. ‘In de loop van jaren heb ik over allerlei traditionele Aziatische, Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse middelen gehoord: van thee tot kruiden en preparaten. Ik raad dit ‘magisch denken’ nooit af. Wel is het belangrijk om te vragen of iemand nog iets gebruikt naast het recept van de arts. Dan kun je nagaan of dat de behandeling niet tegenwerkt. Maar vaak kan het prima naast elkaar. Westerse geneeskunde is goed, maar we weten niet alles.

Meer tips van Freddy?

Tijdens Het Wondzorgcongres op dinsdag 16 mei in de ReeHorst in Ede krijg je nog meer inzichten en advies huidafwijkingen en wondzorg bij de donkere huid. Maar je ontdekt nog veel meer Bekijk hier het programma!

Tekst: Naomi van Esschoten