Helpt kauwgum na ok de spijsvertering op gang?

Je werkt op een algemene chirurgische afdeling. Regelmatig ontwikkelen patiënten een ileus na een buikoperatie of komt de ontlasting laat op gang. Een collega vraagt zich af of het geven van kauwgom zal helpen om dit te voorkomen, vanuit de gedachte dat het regelmatig doorgeslikte speeksel het maagdarmstelsel prikkelt om weer op gang te komen. Je besluit eens uit te gaan zoeken of er bewijs is dat deze methode werkt.

1 Formuleer je vraag
(P=patiënt of probleem, I=interventie, C=vergelijking en O=uitkomst)
P Postoperatieve patiënt na een buikoperatie
I Kauwgom
C Niets of iets anders
O Ileus, flatus, defecatie en opnameduur in het ziekenhuis

2a Zoekstrategie
Op de Nederlandse sites met samengevatte evidence blijkt niets te vinden over de toepassing van kauwgom bij postoperatieve patiënten. In TRIP Database en PubMed gezocht met de woorden: postoperative, chewing gum, ileus.2
 
2b Opbrengst zoekstrategie
Er blijken drie systematische literatuuronderzoeken (systematic reviews, SR) over het gebruik van kauwgom te bestaan: één via TRIP en twee via PubMed.3,4,5 Bij alle drie hebben de onderzoekers gerandomiseerde onderzoeken naar colorectale chirurgie verzameld.

3a Beoordeling methode
Alle drie de literatuuronderzoeken zijn valide uitgevoerd. Ze verschillen wat uitvoering en uitgebreidheid van de informatie betreft op een paar punten. Zo zijn in de studie van De Castro3 de kwaliteit uitgebreider beoordeeld en de karakteristieken van de oorspronkelijke studies gedetailleerder beschreven. In de studie van Chan5 waren artikelselectie, kwaliteitsbeoordeling en data-extractie door meerdere onderzoekers onafhankelijk van elkaar gedaan. Het geven van kauwgom is vergeleken met standaard perioperatieve zorg met afspraken over preoperatieve darmvoorbereiding, postoperatieve drank- en voedselinname en mobiliseren.

3a Beoordeling resultaten
Alle drie de literatuuronderzoeken komen met dezelfde conclusie. Deze is in het voordeel van het geven van kauwgom aan patiënten na een colonoperatie. Chan5 berekende dat de kans op ileus bijna driemaal zo groot is als geen kauwgom wordt gegeven (Odds Ratio van 0.36 voor ileus), maar dit was niet significant. Volgens De Castro leidt het kauwen op kauwgom tot een significant snellere passage van de eerste flatus, met een gemiddeld verschil van bijna 20 uur. Ook de eerste passage van defecatie is sneller, met een significant gemiddeld verschil van 27 uur in het voordeel van de kauwgom kauwende patiënten. Dit snellere herstel van de maagdarmfunctie leidde echter niet tot een duidelijk kortere opnameduur.

4 Conclusie en toepassing
De gevonden SR’s zijn allen redelijk goed uitgevoerd en laten zien dat het gebruiken van kauwgom leidt tot een sneller herstel van de maagdarmfunctie ten opzichte van standaard postoperatieve zorg, maar niet tot een sneller ontslag uit het ziekenhuis. Verder is er geen significant bewijs gevonden dat het kauwen van kauwgom de kans op ileus verlaagt. De gevonden SR’s betreffen onderzoeken bij colonchirurgiepatiënten, bij wie het meestal gaat om relatief ‘kleine’ operaties. Daarom kan niet gesteld worden dat het geven van kauwgom aan te bevelen is voor alle abdominaal geopereerde patiënten, bij wie het immers ook om ‘grotere’ operaties kan gaan. Desalniettemin is kauwgom een goedkoop en veilig middel om het herstel van de maagdarmfunctie na colonchirurgie te stimuleren.

5 Evaluatie
Kauwgom kauwen is niet ingevoerd op de algemeen chirurgische afdelingen van het AMC, omdat niet bewezen is dat dit een voordeel heeft voor alle abdominaal geopereerde patiënten.

Literatuur
1 Projectleider en verpleegkundig onderzoeker, Afdeling Kwaliteit en Proces Innovatie, Academisch Medisch Centrum Amsterdam en docent Amsterdam School of Health Professions.
2 www.tripdatabase.com, www.pubmed.com.
3 Castro SM de, Esschert JW van den, Heek NT van, Dalhuisen S, Koelemay MJ, Busch OR, Gouma DJ. A systematic review of the efficacy of gum chewing for the amelioration of postoperative ileus. Digestive Surgery. 2008;25(1):39-45.
4 Purkayastha S, Tilney HS, Darzi AW, Tekkis PP. Meta-analysis of randomized studies evaluating chewing gum to enhance postoperative recovery following colectomy. Archives of  Surgery. 2008 Aug;143(8):788-93.
5 Chan MK, Law WL. Use of chewing gum in reducing postoperative ileus after elective colorectal resection: a systematic review. Dis Colon Rectum. 2007 Dec;50(12):2149-57.

https://www.nursing.nl/verpleegkunde/specialismen/evidence-based-practice/article/6292/helpt-kauwgum-na-ok-de-spijsvertering-op-gang