Luchtwisselmatras: niet nodig

Samen met mijn team wondverpleegkundigen indiceren wij dagelijks het AD-materiaal in de thuiszorg, verpleeg- en verzorgingshuizen. Wat me vaak opvalt is dat er te pas en te onpas luchtwisselmatrassen worden aangevraagd zonder onderbouwing of wat dan ook, en dat wij juist streng indiceren.

Wat ik dan vaak als reden terughoor is: dan hoef ik geen wisselligging meer te geven, of daar heeft de patiënt in het ziekenhuis ook op gelegen en moet nu dus ook weer op een luchtwissel, ik wil het allerbeste voor de patiënt…, het ligt erg comfortabel, de patiënt heeft pijn door botmetastasen etc.

Maar is de inzet van een luchtwisselmatras ook altijd wenselijk of het beste?
In de laatste richtlijn decubitus is de inzet van AD-matrassen ook uitvoerig beschreven. En het enige waar een beetje onderbouwing voor is, is dat een visco elastisch matras (traagschuim) beter is dan een basismatras. Over alternerende systemen wordt niet zoveel geschreven en er is ook weinig onderbouwing voor.

TNO in Delft is bezig om een objectief meetinstrument (William) te ontwikkelen om de werking van een luchtwissel te objectiveren. En de eerste resultaten, die gepresenteerd zijn op EPUAP in Birmingham 2010 laten zien dat vele luchtwisselmatrassen niet eens optimaal alterneren, waardoor de druk hetzelfde blijft en soms hogere drukwaarden laat zien dan bij de visco elastische systemen. Daarnaast zal een luchtwissel de pijn van botmetastasen niet kunnen verlichten, in tegendeel: door het alterneren kan het juist pijnklachten uitlokken. De banen van dit matras liggen bovendien niet voor iedere patiënt comfortabel.

De keuze voor een luchtwisselmatras is dan ook vaak gevoelsmatig en weinig onderbouwd. Helaas gaat dit gepaard met hoge kosten voor dit soort systemen, terwijl dit niet altijd het beste systeem is.

Basismaatregelen als: inzet van wisselligging, optimaliseren van houding en positionering en vrijleggen van de hielen met behulp van een kussen onder het onderbeen zijn naast het inzetten van een visco elastisch matras vaak al meer dan voldoende, zonder dat je inboet op de kwaliteit van je decubitusbeleid.

Kortom:
– Wees kritisch en kijk goed naar wat je patiënt nodig heeft bij de inzet van een AD- matras.
– Evauleer iedere zes weken of het ingezette hulpmiddel adequaat is.
– Implementeer en borg de basismaatregelen.
– Leg de hielen vrij.

Lees ook:
Richtlijnen decubitus en smetten herzien